برآورد ضایعات آب مجازی ناشی از هدر رفت محصولات در میادین میوه و تره بار؛ مطالعه موردی شهر تهران

کمیابی آب چالش اساسی برای توسعه اقتصادی کشور ایران بشمار می رود. در این راستا به منظور مدیریت آب، کاهش صادرات محصولات کشاورزی آب بر به عنوان راه کار موثر پیشنهاد شده است. این درحالی است که ضایعات محصولات کشاورزی در بخش های مختلف تولید، توزیع و مصرف سبب هدررفت آب مصرفی در جریان تولید این محصولات می گردد. با وجود این واقعیت، بیش از آنکه در کشور، آب مجازی ناشی از این هدر رفت محاسبه و تحلیل شود، صادرات آب مجازی و آسیب های آن نقد و بررسی شده است. هدف این پژوهش بررسی میزان ضایعات محصولات پرتقال، نارنگی، لیموترش، گریپ فروت، کیوی، انار، هندوانه، سیب، به، انگور، خیار، گوجه فرنگی، بادمجان، کدو، پیاز، سیب زمینی، لوبیاسبز، چغندر، کاهو، کلم، کرفس و سبزیجات و محاسبه هدررفت آب ناشی از آن در سطح میدان تره بار مرکزی و 18 تره بار اصلی شهر تهران در سال 1395 است. ضایعات آب مجازی محصولات مذکور از ضرب درصد ضایعات این محصولات در آب مجازی محاسبه شده و با آب مجازی صادراتی مقایسه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، میزان ضایعات آب مجازی محصولات فوق در بخش توزیع تره-بارهای اصلی شهر تهران 296270 مترمکعب محاسبه شد که 16 درصد آب مجازی صادراتی این محصولات است. با توجه به درصد بالای ضایعات آب مجازی در بخش توزیع، پیشنهاد می شود سیاست گزاری ها در این بخش به جای توجه اغراق آمیز به زیان های ناشی از صادرات آب مجازی، به اقدامات عملیاتی جهت کاهش ضایعات تولیدات کشاورزی بویژه در بخش توزیع تغییر یابد.