ساختار افقی و عمودی جنگل های زاگرس شمالی در ارتباط با شیوه جنگلداری سنتی (مطالعه موردی: جنگل های هواره خول، شهرستان بانه)

ساختار جنگل، که با چیدمان فیزیکی درختان و تاج پوشش آنها توصیف می شود، ویژگی اساسی بوم نظام های جنگلی است که ارزیابی آن می تواند به عنوان شاخص مدیریت بوم نظام در نظر گرفته شود. در مطالعه پیش رو، ساختار افقی و عمودی قسمتی از جنگل های زاگرس شمالی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، جنگل های سامان عرفی روستای هواره خول در شهرستان بانه انتخاب و تعداد 60 قطعه نمونه مربع شکل به ابعاد 20 ×20 متر مربع به روش منظم- تصادفی در شبکه آماربرداری 300 ×200 متر در عرصه ای به مساحت 345 هکتار پیاده شد. در هر قطعه نمونه مشخصه های قطر برابر سینه تمامی درختان و جست های قطورتر از یک سانتی متر، ارتفاع درختان و جست ها، دو قطر بزرگ و کوچک تاج، طول تاج و مختصات مکانی درختان و جست گروه ها اندازه گیری شدند. جهت نمایش ساختار افقی و عمودی جنگل از نرم افزار SVS استفاده شد و شاخص های آماری توده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پراکنش درختان و جست گروه ها در طبقات ارتفاعی نشان داد که ساختار جنگل هواره خول دو تا سه آشکوبه بوده و درختان و جست گروه ها بیشترین فراوانی را در آشکوب میانی و کمترین فراوانی را در آشکوب فوقانی دارند. بیشترین پراکنش درختان و جست گروه ها در جنگل هواره خول در طبقه ارتفاعی 4-2 متر بوده و بیش از 84 درصد پایه ها ارتفاعی کمتر از 4 متر دارند. بیشتر درختان و جست گروه ها دارای قطر برابر سینه کمتر از 10 سانتی متر بودند که بیانگر جوان بودن جنگل هواره خول با دامنه پراکنش قطری کم، و فراوانی کم پایه های قطور و مسن در جنگل می باشد. ساختار افقی جنگل نمایانگر لکه های خالی زیاد و عدم پیوستگی تاج پوشش در قسمت های نزدیک روستا بوده که میزان این لکه های خالی به تدریج و با نزدیک شدن به مرز سامان عرفی کاهش می یابد. نمایش ساختار عمودی جنگل نیز نشان می دهد که در مناطق نزدیک تر به مرکز روستا درختان و جست گروه ها بیشتر در آشکوب های میانی و تحتانی قرار گرفته اند و هر چه به فاصله از مرکز روستا افزوده می شود، حضور درختان در آشکوب فوقانی نیز بیشتر می شود. در مجموع ترسیم ساختار جنگل نشان داد که با فاصله گرفتن از مرکز روستا، مشخصه های قطر برابر سینه، ارتفاع و مساحت تاج پوشش درختان و جست گروه ها افزایش می یابند.