مروری بر کاربردهای سنتی گیاهان دارویی تیره شب بو در ایران

در دهه های اخیر، استفاده از طب گیاهی به عنوان یک روش کارآمد و استراتژیک، در دستور کار اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران قرار گرفته است. در پزشکی سنتی ایران، شیوه های بسیار گوناگونی در استفاده از گیاهان برای درمان بیماری ها مشاهده می شود که با توجه به وسعت جغرافیایی و گوناگونی پوشش گیاهی کشور ما، این همسویی دارای توجیه کاملا منطقی است. هدف از این مطالعه، مروری به بررسی تحقیقات انجام شده در ایران در مورد گیاهان دارویی تیره شب بو است. اطلاعات مربوط به این تحقیق حاصل جست و جو در کتب و مقالات منتشر شده در دهه اخیر می باشد. 44 گونه گیاهی شناسایی شده به 19 جنس تعلق دارد. جنس های Alyssum با 8 گونه، Brassica با 5 گونه و Sisymbrium با 4 گونه بیشترین تعداد گونه را دارا می باشند. تروفیت ها با 32 گونه (72/72 درصد) مهم ترین شکل زیستی هستند. بیشترین پراکنش جغرافیایی با 25 درصد به ناحیه ایرانی-تورانی تعلق دارد. دو گونه های انحصاری Alyssum bracteatum و A. persicum در وضعیت کم خطر قرار دارند. گونه های Descurainia sophia، Lepidium draba وCapsella bursa-pastoris به ترتیب دارای بیشترین مصرف دارویی در ایران می باشند. دانه بیشترین قسمت مورد استفاده گیاهان این تیره بوده و بیشترین موارد مصرف سنتی آن ها عبارتند از: مدر و ضد اسکوربوت (هر کدام 13 گونه)، اشتها آور (8 گونه)، ضد یبوست، ملین، کرم کش، خلط آور، ضد روماتیسم، دافع سنگ کلیه و مقوی بدن (هر کدام 7 گونه). در مجموع، نتایج نشان دارد که کاربرد محلی عمده این گیاهان در زمینه درمان ناراحتی های گوارشی و تنفسی است.