مطلع النجوم و مجمع العلوم (نجم نسفی) منبعی کهن در نظم و نثر فارسی

مطلع النجوم و مجمع العلوم یکی از مهمترین آثار نجم الدین ابوحفص عمر بن محمد بن احمد نسفی سمرقندی (461-537ق/1069-1142م) عالم، فقیه، صوفی، ادیب و شاعر معروف جهان اسلام و ماوراء النهر است که به رغم اهمیت چندان مورد توجه قرار نگرفته است. جز مقاله ای که امتیاز علی عرشی سالها پیش در مجله معارف درباره آن نوشته، مطلب قابل توجهی درخصوص آن چاپ نشده است. دلیل گمنامی مطلع النجوم احتمالا دیریاب و کم یاب بودن نسخه های آن است. تاکنون دو نسخه از آن به دست آمده است؛ یکی نسخه کتابخانه رضا در رامپور هندوستان و دیگری نسخه انستیتو شرق شناسی ابوریحان بیرونی تاشکند ازبکستان.  نسخه تاشکند در سال 2015 میلادی به صورت عکسی توسط انستیتو شرق شناسی ابوریحان بیرونی چاپ شده است. نگارنده در این مقاله ضمن معرفی این اثر بر اساس همین چاپ عکسی ابیات فارسی مندرج در آن را نیز برای علاقه مندان نقل کرده است. بی گمان به دلیل قدمت اثر، ابیات مندرج در آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.