اندیشه عرفانی و نسبی گرایی اخلاقی

در متن حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، اعتبار نسبی گرایی اخلاقی را از منظر اندیشه عرفانی بررسی می کنیم. با تمرکز بر نسبی گرایی معرفتی و هنجاری، ابتدا به نظر می رسد درونی بودن تعالیم و تساهل در رفتار، عرفان را به تایید نسبی گرایی اخلاقی متمایل می کند. اما با تحلیل مبانی، منابع و معیارهای معرفتی عرفان و با در نظر داشتن مراحل دشوار سلوک و به ویژه با ملاحظه سفر پایانی عارفان، پذیرش نگاه نخست را دشوار می یابیم. درنهایت به این نتیجه می رسیم که نقد تفسیر نسبی گرایانه از تاثیرات عرفان بر اخلاق، مسیری برای تثبیت اخلاق عرفانی، با دو وصف عینییت باوری معرفتی و فضیلت مداری هنجاری است. در وجه معرفتی، تصدیقات و تمایلات مشترک و فطری، امکان تشخیص امور سازگار و ناسازگار با هستی و آگاهی انسان را فراهم می سازد. در وجه هنجاری نیز، ضمن ملاحظه نفس الامر ارزش های اخلاقی، تعلیم متعلمان برحسب رتبه وجودی آنان تنظیم می شود و تا تحصیل فضیلت های اخلاقی پایدار ادامه می یابد.چکیده: در متن حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، اعتبار نسبی گرایی اخلاقی را از منظر اندیشه عرفانی بررسی می کنیم. با تمرکز بر نسبی گرایی معرفتی و هنجاری، ابتدا به نظر می رسد درونی بودن تعالیم و تساهل در رفتار، عرفان را به تایید نسبی گرایی اخلاقی متمایل می کند. اما با تحلیل مبانی، منابع و معیارهای معرفتی عرفان و با در نظر داشتن مراحل دشوار سلوک و به ویژه با ملاحظه سفر پایانی عارفان، پذیرش نگاه نخست را دشوار می یابیم. درنهایت به این نتیجه می رسیم که نقد تفسیر نسبی گرایانه از تاثیرات عرفان بر اخلاق، مسیری برای تثبیت اخلاق عرفانی، با دو وصف عینییت باوری معرفتی و فضیلت مداری هنجاری است. در وجه معرفتی، تصدیقات و تمایلات مشترک و فطری، امکان تشخیص امور سازگار و ناسازگار با هستی و آگاهی انسان را فراهم می سازد. در وجه هنجاری نیز، ضمن ملاحظه نفس الامر ارزش های اخلاقی، تعلیم متعلمان برحسب رتبه وجودی آنان تنظیم می شود و تا تحصیل فضیلت های اخلاقی پایدار ادامه می یابد.