مکتب و شیوه جغرافی نگاری ابن فقیه همدانی در کتاب البلدان

هم زمان با تالیف آثار متعدد در رشته جغرافیای توصیفی در قرن سوم هجری، کتاب البلدان نوشته ابن فقیه همدانی نیز در اواخر این قرن نگاشته شد. ابن فقیه بر اساس تقسیم مکاتب جغرافی نگاری اسلامی، پیرو مکتب عراقی است. وی در اثرش مکه را مرکز جهان دانسته و کتابش را با شرح این شهر آغاز کرده است. توجه به شیوه جغرافی نگاری اقلیم یونانی و ایرانی در عین نگارش کتاب بر مبنای نواحی، نیاوردن نقشه، عجایب نگاری فراوان و پرهیز از خردگرایی و نیز پررنگ بودن مایه های هویت گرایانه میهنی از ویژگی های جغرافی نگاری اوست. از نظر نوع شناسی نیز کتاب البلدان به جغرافیای اقتصادی و انسانی نزدیک تر است. اهمیت دیگر اثر، کمک به گره گشایی از بعضی مفاهیم تاریخی و فرهنگی ایران است. همچنین به علت فقدان سفر و مشاهدات میدانی، ابن فقیه از نظر منابع اطلاعاتی، بیشتر متکی بر منابع مکتوب و شنیداری است. این پژوهش تلاش دارد با روش تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی، مکتب روشی و شیوه جغرافی نگاری وی را واکاوی و تحلیل کند.