تحلیل مولفه های معنایی واژگان حوزه طبیعت در نهج البلاغه با تکیه بر نظریه نشانداری

یکی از موضوعات مهم در این بحث بوده که در زبانشناسی برگرفته از مکتب پراگ است. نشانداری از حوزه واج-شناسی آغاز شده است؛ لیکن در بررسیهای زبانشناختی از یک سو به سایر حوزه ها همچون ساخت واژه، نحو و معنیشناسی گسترش یافت و از سوی دیگر در چارچوبهای عام نظری مختلف، همچون رویکرد اصول و معیارها و دستور همگانی زایشی از تعاریف متنوع برخوردار گردید. بر اساس نظر پالمر، هرگاه مولفه های معنایی یک واژه در کنار یکدیگرمبین یک مفهو کلی باشند که با خصیصه «عمومیت » همراه باشد، آن واژه از نظر معنایی، یک واژه «بینشان » خواهد بود؛ اما چنانچه واژهای دارای آحاد و مولفه هایی اخص و جزییتر و منحصربه فرد باشد، به گونهای که بتوان آن واژه را زیرمجموعه واژه «بینشان» قلمداد نمود، در اینجا، خصیصه «نشانداری» را میتوان برای چنین واژهای درنظرگرفت. اقسام نشانداری عبارت است از معنایی، صوری و ردهشناختی. مولفه های معنایی ویژگیهای مفهوم واژه ها را تشکیل داده و وجوه اشتراک و افتراق آنها را معین میکنند. بررسی نهجالبلاغه که در آن انبوهی از واژگان متنوع در حوزه های متعدد به کار رفته است، میتواند جنبه های بسیاری را از اغراض صاحب این اثر ارزشمند آشکار سازد. مفهوم مکان و بویژه طبیعت از جمله واژگان پرکاربرد در نهج البلاغه به شمار می رود؛ فراوانی واژه های متنوع حوزه طبیعت در کتاب نهج-البلاغه نشاندهنده اهمیت مکان در باور امام علی(ع) است. در این پژوهش که با هدف کشف و تبیین جنبه های نشانداری واژه های مورد تحقیق، به رشته نگارش درآمده و مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی است، مشخص شد، در کلام امام علی(ع) واژه های نشاندار حوزه طبیعت در محورهای جانشینی و همنشینی به صورت برابر به کار رفته است و هریک، نقشی یگانه در ایراد غرض معنایی برعهده دارند.