بازتاب روایت شناسی نیایش در اشعار شاعران قرن ششم باتکیه بر اشعار «سنایی، نظامی، عطار»

روایت‌شناسی از دیدگاه ساختارگرایان به مطالعه طبیعت، شکل و نقش روایت میپردازد و میکوشد توانایی و فهم متن روایت را نشان دهد. در همه ادیان آسمانی متناسب با تلقی و درک انسانها از دین، شیوه‌هایی برای رازونیاز با معبود فراهم شده است. شاعران بعنوان دارندگان روحهای لطیف و حساس، در لابلای اشعار خود مناجاتهایی نغز و دلنشین گنجانده‌اند که از لطیفترین فرازهای آثارشان است. دیدگاه روایت‌شناختی نیایش باعث آشنا شدن با جلوه‌های هنری این نوع ادبی میشود‌ و بر ارتباطات ممکن میان نیایشها و متن روایی، بویژه «نظم و ترتیب، تداوم و بسامد، وجه و آوا» میپردازد. جستار حاضر به بررسی جایگاه روایت‌شناسی نیایش‌ در اشعار شاعران (سنایی، نظامی و عطار) پرداخته است.

این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی شماری از روایتهای نیایش این شاعران براساس مباحث «نظم، تداوم، بسامد، وجه و آوا» در چهارچوب نظریه روایت‌شناسی است. در آغاز این مباحث مبانی نظری تحقیق، تبیین میشوند، سپس نمونه‌های فراوانی از اشعار نیایشی بررسی و ارزیابی میگردند.

یافته‌ ها:

 شاعران قرن ششم یا همان سبک عراقی، دارندگان روح و احساسات لطیف و حساس شعر فارسی هستند، آنچه در اشعار این شاعران میدرخشد‌، استفاده از نیایش و مناجات بعنوان گریزگاه احساسی است. نیایش و مناجات، جدا از بیان کردن احساسات، میتواند ابزاری برای گریز از احساسات، بیان تعلیق، نظم و ترتیب، تداوم، بسامد، وجه یا آوا باشد.

نتیجه‌گیری: 

استفاده از نیایش و مناجات در اشعار این شاعران گاهی در مفهومی غیر از معنای اصلی خود بکار رفته است؛ اشعار نیایشی این شاعران از طریق سفر به زمان گذشته و آوردن آن به زمان حال، علاوه بر زیبایی‌آفرینی و تاثیرگذاری، آدمی را به نامیرایی و تسلط بر زمان، امیدوار میکنند و با تطبیق بین زمان نیایش و حجم نیایش، با ضرب‌آهنگ و شتابی نسبتا بالا، موجب رسایی و تاثیر نیایش در ذهن روایت‌نیوشان میشوند. همچنین رابطه بین دفعات تکرار یک حادثه در داستان و دفعات روایت شده در اشعار این سه شاعر، بیشتر بصورت بسامد مفرد بیان میشوند. فاصله‌گیری سطوح داستان،گزارش و حضور اندک راوی در اشعار نیایشی این شاعران، گاهی سبب شده است که جزییات و اطلاعات نسبتا بیشتری ارایه شوند.