گوت‏ ک‏ مال

سیاه چادر نوعی مسکن عشایری است که ساختار آن متناسب با عوامل جغرافیایی و فرهنگی هر ایل تعیین می شود. ساختار سیاه ‏چادر ایل سنگسر (مشهور به گوت) ترکیبی از دست بافته ‏ها با مصالح بنایی است. بسترسازی در سیاه‏ چادرهای سایر ایلات نیز انجام می‏شود با این تفاوت که در زیرسازی سیاه‏ چادر‏های ایل سنگسر (مشهور به گوت‏ ک‏مال) علاوه بر ایجاد حریم و بستری هموار با ایجاد دیواره ‏ها و سکوهایی کوتاه با مصالح بنایی نوعی فضاسازی‏ صورت می‏گیرد که پس از برچیدن سیاه‏ چادر باقی می‏ماند و در سال بعد با مرمت های جزیی مجددا مورداستفاده قرار می‏گیرد. در دهه ‏های اخیر با افزایش خانه‏ سازی در ییلاقات استفاده از سیاه ‏چادر کمرنگ شده، لذا شناسایی و مستندنگاری معدود نمونه‏ های باقیمانده فی نفسه ارزنده است. در این مقاله با شناسایی و بررسی 5 نمونه‏ ی موجود از زیرسازی سیاه ‏چادرهای ایل سنگسر به روش توصیفی تحلیلی، یک دسته‏ بندی‏ از ساختار این زیرسازی‏ها ارایه شده است. متغیرهای بررسی شده شامل موقعیت و ویژگی استقرارگاه ‏ها در منطقه، تاثیر توپوگرافی و شرایط جغرافیایی بر طراحی، ابعاد، کاربری، فرم، دسترسی و مصالح است. نتایج نشان می‏دهند تغییراتی در ابعاد و فرم، نوع مصالح و فضاهای ارتباطی و جابه جایی کاربری ها در نمونه ‏های جدید به وجود آمده است. به نظر می‏رسد ادامه‏ی این روند، گوت‏ها را از کاربری و کارآمدی اصیل خود دور خواهد کرد.