طراحی مدل تلفیقی بازی درمانگری خانوادگی برای درمان مشکلات برونی سازی شده کودکان: یک پژوهش کیفی

به دلیل محدودیت ها و نارسایی های هر یک از دو روش بازی درمانگری و خانواده درمانگری به تنهایی در درمان مشکلات کودکان، پژوهش حاضر با هدف تلفیق دو مدل خانواده درمانگری و بازی درمانگری برای درمان مشکلات برونی سازی شده کودکان بر پایه پژوهش کیفی و تحلیل محتوا انجام شد.

اطلاعات لازم برای تدوین محتوا، فنون و ساختار مدل تلفیقی از دو منبع به دست آمد. نخست، رویکردهای اصلی خانواده درمانگری و بازی درمانگری مرور شد و مفاهیم و مولفه های اصلی و نیز فنون هر رویکرد استخراج شد و اشتراکهای بین رویکردها به دست آمد. در مرحله بعدی، با 10 نفر از متخصصان حیطه خانواده و کودک، 14 کودک مبتلا به مشکلات برونی سازی شده و والدین آنها در مورد علل و عوامل خانوادگی مشکلات برونی سازی شده و نیز آنچه باید در مداخله مورد توجه قرار گیرد، مصاحبه شد.

با استفاده از اطلاعات به دست آمده مدل بازی درمانگری خانوادگی در قالب 8 جلسه تدوین شد که در بخش نخست هر جلسه کل خانواده و در بخش دوم والدین بدون حضور کودک شرکت داشتند. محتوای جلسه های خانواده ارتقای خودپیروی و تفکیک خود در اعضا، صمیمت خانواده و اصلاح شیوه های مختلف پیام رسانی و بهبود تعامل اعضا، مدیریت هیجان خشم و اعمال انضباط و محتوای جلسه والدین آشنا کردن والدین با ویژگیها و نیازهای کودک، برخی مهارتهای ارتباط با کودک (کلامی، غیرکلامی، زمان کیفی) و ایجاد هماهنگی بین والدین بود. مهمترین فنون مورد استفاده در این شیوه تلفیقی، بازی، فعالیت و نمایش به عنوان قالب اصلی، پرسشگری، بازتاب دادن احساسات و رفتار، نامگذاری مجدد، ردگیری و هدایت از راه پیروی بودند.

فعالیتها و بازیهای مورد استفاده در هر جلسه و نیز محتوای هر جلسه به تفکیک معرفی شده اند. مبنای تلفیق، ویژگیهای مدل بازی درمانگری خانوادگی طراحی شده و شباهتها و تفاوتهای آن با رویکردهای مشابه مورد بحث قرار گرفته است.