نقد صدرا به برهان صدیقین سینوی؛ کل، عدد و سلسله علی

در میان تمام تقریرهای براهین صدیقین سینوی و نیز یکی از براهین ابطال تسلسل که تفتازانی در کتاب شرح المقاصد آن را بیان کرده است، یک فرض متافیزیکی مشترک وجود دارد. این فرض متافیزیکی مشترک «تعهد به وجود سلسله علی به مثابه موجودی ممکن فی نفسه» است. طبق این فرض، سلسله ی علی متشکل از موجودی ممکن و تمام علل ممکن آن، به مثابه ی موجودی فی نفسه، ممکن و منحاز از مولفه های خود تحقق دارد. صدرا در کتاب اسفار پس از شرح برهان ابطال تسلسل تفتازانی، تحت عنوان «هدم و تحقیق» این فرض مشترک را به چالش می کشد. وی تحقق فی نفسه سلسله ی علی تام را به دلیل تعارض با قاعده ی مساوقت میان وحدت حقیقی و وجود حقیقی، ممکن نمی داند. اکنون چنان چه نقد صدرا نقد مستدلی باشد، بر تمام تقریرهای برهان صدیقین سینوی و نیز بر صورت بندی ای که بر مبنای یکی از تقریرهای برهان یعنی تقریر نجات شکل گرفته نیز تاثیرگذار است؛ اما در این نوشتار نشان داده خواهد شد که نقد صدرا بر فرض وجود فی نفسه ی سلسله ی علی تام علاوه بر آن که نوعی مصادره به مطلوب است، با گفته های وی در باب نحوه ی وجود عدد به مثابه ی یک کل در تعلیقاتش بر کتاب شفاء و نیز دیدگاه او درباره ی رابطه ی علت و معلول نیز منافات دارد.