تاثیر محلول پاشی نانوکودها و تنش شوری بر غلظت عناصر غذایی برگ و بذر و صفات فیزیولوژیک در کینوا (Chenopodium quinoa)

کینوا (Chenopodium quinoa) یک گیاه شبه غله ای با ارزش غذایی بالا و متحمل به تنش های غیر زنده می باشد. گیاه کینوا به تازگی از طرف وزارت جهاد کشاورزی برای کشت در مناطق شور و با محدودیت تامین آب کافی توصیه شده است، اما مطالعات زیادی در مورد ویژگی های رشد و نموی و نیاز تغذیه ای (کودی) این گیاه در کشور در دسترس نیست. فناوری نانو امکان استفاده از عناصر غذایی و کاهش هزینه های حفاظت از محیط زیست را فراهم کرده است. تنش شوری یکی از مهمترین محدودیت های رشد گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به اهمیت تنش شوری و گیاه کینوا و نانوکود، این آزمایش با هدف بررسی تاثیر محلول پاشی نانوکودها بر غلظت عناصر غذایی برگ و بذر و برخی صفات فیزیولوژیک در شرایط تنش شوری روی گیاه کینوا انجام گرفت.

این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه به صورت گلدانی اجرا شد. عامل اول تنش شوری با آب دریاچه ارومیه در سه سطح (0، 16 و 32 دسی زیمنس بر متر) و عامل دوم نانوکود در پنج سطح (کلسیم، سیلیس، روی، پتاسیم و شاهد (عدم محلول پاشی) بود. برای تعیین میزان پتاسیم و سدیم ابتدا محلول های استاندارد هرکدام از این عناصر تهیه شده و غلظت عناصر توسط دستگاه فیلم فوتومتر (مدل Clinical pfp7) به روش نشر شعله ای ابتدا استاندارها و سپس نمونه ها اصلی قرایت شدند. اندازه گیری کلسیم و روی نیز توسط دستگاه جذب اتمی (مدل AA-6300) قرایت گردید. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SAS Ver. 9.1 و MATATC انجام و مقایسه میانگین ها نیز توسط آزمون LSD در سطح پنج درصد انجام شد.

نتایج نشان داد که تنش شوری 32 و 16 دسی زیمنس بر متر در مقایسه با شاهد به ترتیب کلسیم برگ (56 و 53 درصد)، کلسیم بذر (52 و 48 درصد)، کلروفیل a (32 و 14 درصد) و کلروفیل b (28 و 12 درصد) را کاهش داد، ولی به ترتیب مقدار روی بذر (45 و 36 درصد)، کاروتنویید (30 و 18 درصد)، پرولین (33 و 15 درصد) و قندهای محلول (24 و 8 درصد) را افزایش داد. محلول پاشی با نانوکودها در مقایسه با شاهد، مقدار کلسیم بذر، روی بذر، محتوای کلروفیل aو b و پرولین را افزایش داد. بیشترین مقدار روی برگ (66/67 میلی گرم بر کیلوگرم)، وزن خشک کل (31/33 گرم) و عملکرد دانه (64/11 گرم) از تیمار بدون تنش شوری و محلول پاشی با نانوکود روی حاصل شد. همچنین بیشترین مقدار پتاسیم بذر (95/1 درصد) و برگ (86/3 درصد) به ترتیب از محلول پاشی کلسیم و پتاسیم در شرایط تنش شوری 16 دسی زیمنس بر متر بدست آمد.

یافته های این مطالعه نشان داد، سطوح مختلف تنش شوری باعث ایجاد آثار منفی بر کلیه صفات موثر بر رشد کینوا شد. بیشترین میزان کاهش صفات در تنش شوری 32 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. محلول پاشی با نانوکودها با افزایش محتوای کلروفیل، پرولین، کلسیم و روی بذر سبب افزایش وزن خشک کل و عملکرد دانه کینوا گردید. لذا جهت بهبود عملکرد گیاه کینوا بویژه در شرایط تنش شوری، محلول پاشی نانوکودها پیشنهاد می گردد.