جنوب غربی آسیا در عصر آهن از منظر رویدادهای اقلیمی
طی عصر آهن (1500 - 550 ق.م) مهاجرت ها و درگیری های اجتماعی و سیاسی گسترده ای، به خصوص در منطقه ی جنوب غربی آسیا، رخ داده اند. احتمال می رود دلیل اصلی این تحرکات در ارتباط با رویدادهای اقلیمی 3200 و 2800 سال پیش بوده باشد. هدف از این پژوهش، بررسی شرایط اقلیمی عصر آهن در منطقه ی جنوب غربی آسیا با تکیه بر پژوهش های دیرین اقلیم هولوسن جدید است. پرسش اصلی درباره ی ارتباط احتمالی میان تغییرات اقلیمی و دگرگونی های اجتماعی-سیاسی عصر آهن در این منطقه است. مفروض است که تشدید شرایط اقلیمی خشک، جوامع انسانی را به شدت دچار تنش می کرده است. در انجام این پژوهش، اسناد تاریخی و شواهد باستان شناختی منطقه ی جنوب غربی آسیا متعلق به عصر آهن، همراه با نتایج پژوهش های دیرین اقلیم هولوسن جدید از منطقه ی مذکور، اطلس شمالی و گرینلند بررسی شده اند. برآیند این مطالعه نشان می دهد که دوره های افزایش خشونت و مهاجرت های گسترده ی انسانی طی عصر آهن با زمان بی نظمی های آب وهوایی هم پوشانی داشته اند، همچنین، بر این نکته تآکید می شود که بقا و ماندگاری جوامع عصر آهن ایران در دوره های سخت تغییر اقلیم، قطعا با روش های تاب آوری و سازگاری میسر بوده است. با توجه به توانمندی های محیطی بسیاری از مناطق ایران، به نظر می رسد، در چنین دوره هایی، نظام معیشتی کوچ رو-گله داری/ شکارگری مناسب تر از یک جا نشینی-دهقانی بوده است.
-
میراث فرهنگی به مثابه پدیده اجتماعی: رویکردی نو در مطالعات تاریخی فرهنگی پروژه های سدسازی
فرزاد مافی، *
پژوهشنامه ایران باستان، تابستان 1403 -
بسته تغییر اقلیم چگونه بر جوامع انسانی اثر می گذارد: رهیافت باستان شناختی تاریخی به دیرین اقلیم شناسی
*
نشریه پژوهه باستان سنجی، پاییز و زمستان 1402