روش شناسی و تحلیل و نقد دیدگاه فریتس مایر درباره عوامل تعدد فرق تصوف

در علم عرفان و تصوف با توجه به طرح موضوعاتی مانند عشق، سکر، فنا و وحدت وجود، مشرب های متفاوتی شکل گرفته اند. تفاوت آرای این مشرب های گوناگون از حالاتی مثل «سکر و صحو»، «مشی زاهدانه، عابدانه و عاشقانه» و یا از «اندیشه مشایخ عرفانی» آنان سرچشمه گرفته است که سبب تقسیم بندی ها و ایجاد سلسله هایی در تصوف شده که بعدا آنها را در قالب کلی تر «مکتب» نامیدند.فریتس مایر دانشمند، پژوهشگر و مستشرق سوییسی است که در حوزه تصوف و عرفان اسلامی آثار ارزشمندی دارد، روش پژوهشی وی که تاریخی و تحلیل محتوا مبتنی بر اسناد معتبر است، عوامل موثر بر تعدد فرق تصوف را در مجموع «ویژگی و حالات مخصوص هر شیخ و صوفیان»، «نامگذاری های کلی برای اهل تصوف» و «موقعیت جغرافیایی» برشمرده، اما گسست در شیخ التعلیم و تبدیل آن به شیخ التربیت و پیوستگی این روند را علت اصلی تنوع مکاتب در تصوف می داند. با توجه به علل مذکور در تعدد فرق از نظر مایر، تحولات فردی و اجتماعی در هر دوره زمانی و مذهب متصوفه که در پی آن اختلافات کلامی و اخلاقی هم مطرح است، عواملی هستند که می توان آنها را نیز مبنای تعدد فرق دانست که در تقسیمات وی نیامده است. این مقاله آرای این اندیشمند محقق را درباره تعدد فرق یا عوامل وحدت بخش مشارب تحلیل و بررسی می کند.