تحلیل چگونگی فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران

معنا و اهمیت برنامه درسی در آموزش عالی در ارتباط با تحولات آموزش عالی در عرصه اجتماعی، دگردیسی های بنیادینی را تجربه کرده است. از این رو، سوال این است که چنین وضعیتی در زمینه ایرانی چگونه بازنمایی می شود؟ بدین منظور، تمرکز مطالعه حاضر بر تحلیل چگونگی فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران با رویکرد پدیدارنگاری بود. در چنین بافتی، مطالعات یک دهه اخیر برنامه درسی در آموزش عالی ایران با روش مرور نظام مند گردآوری و نمونه منتخب به تعداد 57 مقاله علمی پژوهشی در دو سطح کدگذاری باز و محوری تحلیل کیفی شد. در برایند تحلیل ها چهار شیوه فهم؛ یعنی تکلیف گرایی، پاسخگوانگاری، پروژه محوری و شبه یادگیری پژوهی شناسایی، تعریف و با ذکر مصادیق تجربی تبیین شد. فصل مشترک سه شیوه فهم ابتدایی از سیطره معنای سنتی و محدود برنامه درسی (مکانیزم انتخاب، سازماندهی و انتقال دانش در یک دوره تحصیلی) بر مبانی فکری مطالعه برنامه درسی در آموزش عالی ایران حکایت دارد. علاوه بر این، فهم شبه یادگیری پژوهی نیز حاکی از سیطره ضمنی این معنای سنتی بر مبانی فکری محدود تحقیقاتی است که به مطالعه برنامه درسی در آموزش عالی ایران مبتنی بر معنای گسترده آن (فرایند مداوم درک و توسعه تجارب یادگیری معنادار در یک زمینه میان رشته ای) پرداخته اند. درنتیجه، فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران درگیر دگماتیزم سنت گرایی است که می تواند سودمندی آن برای تعالی آموزش و یادگیری دانشگاهی را با مخاطرات جدی مواجه سازد. این مطالعه می تواند به بازاندیشی در فهم و جریان فکری برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران به منظور برون رفت از چنین دگماتیزم سنت گرایی کمک کند.