سیر تحولات علم و فناوری از وحدت به کثرت (رویکردی فرهنگی- تاریخی)

روند واگرایانه علم و فناوری قریب به سه سده قبل از میلاد شروع شده و تا اواسط سده بیستم میلادی ادامه داشته است. تفکیک تدریجی علوم از فلسفه و سپس شکل گیری رشته های دانشگاهی شواهدی تاریخی بر این مدعاست. پیدایش انقلاب صنعتی و پیامد آن یعنی نظام کارخانه ای، نفوذ رویکرد حرفه ای گری در علم و فناوری و وجود تفکر تحلیلی تجزیه مدار، مهم ترین تحولات فرهنگی است که موجب شکل گیری سیر واگرایانه علم و فناوری است. از اواسط سده بیستم میلادی با ظهور دو جریان «میان رشته ای ها» و «فناوری های نوپدید»، همگرایی علم و فناوری آغاز شده است. جایگزینی «تفکر نظام-مند» به جای «تفکر تحلیلی تجزیه مدار» و نیز رویکرد «ناحرفه ای گری» به جای رویکرد «حرفه ای گری» دو عامل تاثیرگذار بر این تغییر پارادایم است. در این مقاله با رویکردی فرهنگی- تاریخی و استفاده از اسناد موجود به دنبال تبیین این ادعا هستیم که روند علم و فناوری در طی چند صد سال، سیر واگرایانه داشته و به تدریج در اواسط سده بیستم میلادی شواهدی از همگرایی آن مشاهده شده است.