تحلیل ظرفیت فقه سیاسی شیعه در اولویت بندی قواعد فقهیه

پژوهش حاضر بر آن است تا براساس استنباط از منابع نقلی و با بهره گیری از بیانات فقهای امامیه، ضمن تبیین اهمیت و جایگاه سه قاعده حایز اهمیت در حوزه سیاست و حکومت، اولویت این قواعد را نسبت به برخی از قواعد دیگر در حوزه سیاست و حکومت نشان دهد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در تراث فقهی، ضوابطی برای رتبه بندی قواعد نسبت به یکدیگر وجود دارد، ولو آنکه هر یک از آنها به تنهایی تعیین کننده نباشد، لیکن از مجموع آنها می توان به ملاکاتی دست یافت. همچنین در فقه سیاسی شیعه، سه قاعده حفظ بیضه اسلام، حفظ نظام، حفظ حرمت دماء و نفوس، بر سایر قواعد در این عرصه حاکمیت دارند؛ هرچند که در میان این قواعد سه گانه نیز قاعده حفظ بیضه اسلام بر دو مورد دیگر حکومت دارد. علی رغم وجود ضوابطی برای رتبه بندی قواعد، در برخی سطوح، شرایط و اقتضایات زمانی و مکانی می تواند در تقدم و تاخر هر یک از قواعد بر یکدیگر، تاثیرات عمیقی بر جای بگذارد.