بررسی منشا پرتوزایی گامای طبیعی ناشی از 238U، 232Th و 40K در معدن فیروزه نیشابور و آثار زیست محیطی آن

معدن فیروزه نیشابور در استان خراسان رضوی و 55 کیلومتری شمال غرب نیشابور قرار دارد. این معدن به عنوان کانسار بزرگ مس- طلای همراه با اکسیدهای آهن از نوع مس- طلا- اورانیوم-عناصر نادر خاکی معرفی شده است. تشکیل فیروزه مربوط به زون سوپرژن معدن بوده و تا عمق حدود 80 متری مشاهده شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگ های آتشفشانی و نفوذی حدواسط است که تحت دگرسانی قرار گرفته اند. ارزیابی های زمین شیمیایی، وجود عناصر پرتوزا را در منطقه نشان داده است. برای تعیین منشا و مخاطرات زیست محیطی مربوطه، پرتوزایی گاما و آلفای حاصل از 238U ،232Th و  40K در 69 نقطه معدن و نواحی مجاور آن تعیین شد. بیشترین پرتوزایی گامای مرتبط با عناصر 238U ،232Th و  40K در انتهای تونل اصلی و منطبق بر واحد سنگی تراکیت است. بیشترین پرتوزایی گاما به ترتیب در تونل های معدن، منازل مسکونی، باطله های معدنی، تشکیلات زمین شناسی و منابع آبی اندازه گیری شد. بالاترین پرتوزایی گاما در منطقه مورد بررسی از پتاسیم  (40K) نشات گرفته است. سنگ های تراکیتی، بالاترین پرتوزایی طبیعی گامای کل را دارند و به عنوان منشا اصلی پرتوزایی منطقه معرفی می شوند. بیماری های پنوموکونیوزیس و سیلیکوسیس در معدن کاران قدیمی گزارش شده است. در بین افراد بازنشسته سرطان های دستگاه گوارش و ریه فراوانی بیشتری دارد.