مطالعه ماکروسکوپی و میکروسکوپی اثرات ضدقارچی آلکالوئید، فنل و اسانس شاتره ایرانی (Fumaria vaillantii) بر آسپرژیلوس فلاوس (Aspergillus flavus) و آسپر ژیلوس نیگر (A. niger).

شاتره ایرانی (Fumaria vaillantii) از تیره فوماریاسه (Fumariceae) گیاهی سرشار ترکیبات ثانوی با اثرات دارویی مختلف است. آلکالویید، فنل و اسانس شاتره برای سنجش فعالیت ضد قارچی، استخراج شدند. عصاره خام اتانولی از شاخساره در زمان گلدهی به دست آمد. از عصاره خام برای جداسازی فراکشن های آلکالوییدی و فنل استفاده شد. آلکالویید در چهار فراکشن جدا گردید. اسانس با دستگاه کلونجر استخراج شد. آسپرژیلوس فلاوس (Aspergillus flavus) و آسپرژیلوس نیگر (A. niger) از انستیتوپاستور ایران تهیه شد. نمونه های آسپرژیلوس (قطر دیسک 5 میلی متر) در محیط های محتوی پوتیتیو دکستروز آگار و مقادیر مختلف عصاره های فنلی، آلکالوییدی و اسانس کشت شدند. ریسه های آسپرژیلوس ها در کشت کنترل (غلظت صفر) و کشت های تیمار شده با عصاره های فنلی، آلکالوییدی و اسانس با میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) مورد مطالعه قرار گرفتند. اثر ضد آسپرژیلوسی عصاره فنلی، آلکالویید و اسانس شاتره ایرانی روی فلاوس و نیگر شدید بود. هر دو غلظت هر سه عصاره، مهار کننده رشد قارچ بودند. نتایج میکروسکوپ معمولی و نگاره الکترونی نشان داد که عصاره های شاتره ایرانی روی ساختمان سلولی ریسه قارچ اثر کرده و باعث نازک شدن و شکستن دیواره ها، پلاسمولیز و وزیکوله شدن سلول های برخی از ریسه ها، مانع رشد و القای مرگ قارچ می شوند. عصاره های فنلی، آلکالوییدی و اسانس گیاه شاتره ایرانی فعالیت ضد قارچی مشابه بر هر دو گونه آسپرژیلوس داشتند. شاتره ایرانی گیاهی سرشار از ترکیبات فنلی، آلکالویید و اسانس با اثرات ضد قارچی است.