شناسایی شبکه اعضای هیئت مدیره شرکت ها و تاثیر آن بر مدیریت سود: رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی

هدف پژوهش حاضر، بررسی ارتباط جایگاه شرکت ها در شبکه اجتماعی شرکت های بازار سهام ایران و مدیریت سود اقلام تعهدی است.

این پژوهش بر اساس نوع داده های جمع آوری و تحلیل شده، پژوهشی کمی از نوع تحلیل شبکه محسوب می شود. جامعه آماری آن، کلیه شرکت های بازار سرمایه ایران است. داده ها در بازه زمانی 1392 تا 1396 گردآوری و تجزیه و تحلیل شده است.

 بر اساس یافته ها، رابطه متغیرهای مرکزیت درجه و نزدیکی با مدیریت سود اقلام تعهدی، به ترتیب معکوس و مستقیم است. در ساختار شبکه اجتماعی، با افزایش مرکزیت درجه شرکت های بازار سهام ایران، از قدر مطلق اقلام تعهدی کاسته می شود و استفاده از رویه های مدیریت سود اقلام تعهدی کاهش می‎یابد که این امر از نظارت قانون گذاران و ملاحظات هزینه سیاسی برای این گروه از شرکت ها تاثیر می پذیرد. از سوی دیگر، شرکت های با مرکزیت نزدیکی بالاتر که در شبکه قدرت تاثیرگذاری بیشتری دارند، دارای قدر مطلق اقلام تعهدی بالاتری هستند. همچنین، نتایج مربوط به متغیرهای کنترلی نشان می دهد که متغیرهای نرخ بازده دارایی ها و اندازه شرکت، بر قدرمطلق اقلام تعهدی تاثیر مثبت و معناداری می گذارند.

در خصوص رویکرد شبکه محور برای درک رفتار مدیریت سود شرکت ها با توجه به جایگاه آنها در ساختار شبکه اجتماعی شرکت های بازار سهام ایران، دانش اندکی وجود دارد. از این رو، مطالعه حاضر نشان می دهد از آنجا که ساختار شبکه ای شرکت ها در بازار سهام ایران دارای هسته مرکزی و ساختار نیمه متراکم در پیرامون هسته است، بین مرکزیت درجه شرکت و مدیریت سود اقلام تعهدی آنها رابطه معکوسی وجود دارد؛ اما با فاصله گرفتن از مرکز شبکه در شرکت های با مرکزیت نزدیکی بالاتر، استفاده از ابزارهای متهورانه در مدیریت سود اقلام تعهدی افزایش می یابد.