شناسایی مورفولوژیکی کورهای (Capparis spinosa) منطقه شیت زنجان و بررسی خواص کمی، کیفی و فیتوشیمیایی میوه های آن

گیاه کور (Capparis spinosa)، یکی از گیاهان مهم و نادری است که شرایط سخت را تحمل می‏کند. کور می‏تواند برای احیای خاک‏های شور و آهکی و آیش مورد استفاده قرار گیرد. گیاه بالغ، سیستم ریشه‏ای گسترده‏ای را تولید می‏کند که به عمق خاک نفوذ می‏نماید. همچنین کانوپی رویشی کور سطح خاک را می‏پوشاند و به علت این دو ویژگی گیاه در کنترل فرسایش خاک و حفظ رطوبت خاک موثر است. با هدف حفظ این گیاه با ارزش غذایی، دارویی، صنعتی و پوششی، شش ناحیه در منطقه شیت طارم (با مساحتی بالغ بر 350 هکتار) به صورت تصادفی انتخاب شد. 18 صفت فنوتیپی و 4 صفت فیتوشیمیایی مربوط به کور اندازه‏گیری و آنالیز گردید. آنالیزها حاکی از وجود تفاوت معنی‏دار (در سطح 1 درصد) در تمام صفات مورد مطالعه به غیر از عرض برگ، طول دمبرگ، طول دم میوه و طول خار که در سطح 5 درصد معنی‏دار بود. در بین صفات مورفولوژیکی با روش آنالیز خوشه‏ای، چهار خوشه با روش پیوستگی بین گروهی در استفاده از روش مربع فاصله اقلیدس بدست آمد. نتایج مولفه ‏های اصلی نشان داد که صفاتی مانند اندازه گل و میوه و اجزا آن-ها، تعداد شاخساره‏های اصلی و فرعی و اندازه برگ از صفات اصلی متمایز کننده منطقه بود. بیشترین میزان فنول کل و فعالیت آنتی‏اکسیدانی مربوط به منطقه 6 و پس از آن منطقه 2 بود. در بررسی تجزیه کلاستر صفات فیتوشیمیایی، در برش از فاصله 5 واحد اقلیدسی مکان‏های رویش گیاه کور به سه دسته جداگانه تقسیم شدند. نتایج نشاندهنده وجود تنوع مورفولوژیکی بین 6 جمعیت کور بود که برای ارایه نقطه نظرات جامع‏تر لازم است آنالیزها با اکوتیپ‏های بیشتر و نشانگرهای مولکولی تکمیل شوند.