جست و جو در مصداق مجوس: سنجش و نقادی

واژه «مجوس» تنها یک‌بار در قرآن به‌کار رفته و گویا برخلاف یهود و نصاری از نظرگاه مفهوم‌شناسی و مصداق‌یابی، نیاز به روشنگری بیشتری دارد تا مشخص شود مراد قرآن کریم و پیشوایان دین؛ همچنین فقها، متکلمان و مفسران، از مجوس چه بوده است و آن را بر کدام گروه یا گروه‌هایی انطباق داده‌اند. مقاله حاضر به بررسی واژه مجوس و واکاوی مصداق مجوس در منابع تفسیری و تطبیق آن با منابع تاریخی، کلامی و ملل و نحل می‌پردازد. شیوه تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی، با رویکرد معناشناختی، تاریخی و کلامی بوده و مشتمل بر مطالعه مقایسه‌ای منابع تفسیری، بررسی منابع تاریخی و کلامی و استخراج و تحلیل اطلاعات مربوط به مجوس است. اهمیت این پژوهش از این روست که ما را با نگاه مصادر اسلامی به دین زرتشتی و پیامبر آن آشنا، و رابطه دین زرتشتی را با اصطلاح قرآنی مجوس تبیین می‌کند. یافته‌ها و نتایج تحقیق در مجموعه منابع اسلامی نشان می‌دهد که در اغلب موارد، مصداق اصلی مجوس، زرتشتیان هستند؛ همچنان‌که پژوهش تاریخی و کلامی ما نیز موید این نظرگاه است.