سبک شناسی اشعار فارسی مرتضی قلی خان شاملو

مرتضی‌قلی‌خان شاملو یکی از رجال حکومتی، ادبی و فرهنگی عصر صفوی است و ازآنجاکه در زمره پیشگامان و سرآمدان خط شکسته است، بیشتر به جنبه خوشنویس بودن او توجه شده است و شرح احوال و آثار وی در کتابهای تاریخ ادبیات ذکر نشده است. مرتضی‌قلی‌خان دو دیوان شعر به زبانهای فارسی و ترکی دارد. خود وی تعداد ابیات دیوانش را قریب به بیست هزار بیت عنوان کرده است. در این پژوهش قصد داریم با بررسی سبک شعر او جایگاه ادبی وی را مشخص کنیم.

در مقاله حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی و تحلیل ویژگیهای سبکی اشعار فارسی مرتضی‌قلی‌خان شاملو پرداخته شده است.

اغلب مضامین رایج در سبک هندی در شعر مرتضی‌قلی‌خان وجود دارد. ازآنجاکه او به کتابت دیوان شعرای پیشین و همعصر خود میپرداخته، تاثیر شعر شاعرانی چون خاقانی، نظامی، سعدی، مولوی، حافظ، بابافغانی، و ملامحسن فیض کاشانی در شعر او نمایان است.

زبان اغلب اشعار مرتضی‌قلی‌خان شاملو، ساده و به دور از تکلفات شاعرانه است. او خود میگوید در غزل پیرو سبک صایب تبریزی است، اما در برخی موارد اشعار او گواه آن است که به شعر کسانی چون بیدل دهلوی و کلیم کاشانی نیز توجه خاصی داشته است. بااین حال همه عناصر سبک هندی در شعر مرتضی‌قلی‌خان وجود دارد، اما آنچه شعر او را از شعر همعصران وی متمایز میکند، بهره ‌گیری از اصطلاحات و تعبیرات مربوط به خوشنویسی و فن کتابت است که گاه با زبانی ساده و گاه پیچیده دستمایه خیال‌پردازیهای شاعرانه او شده است.