تحلیل اولین سخنرانی روسای جمهور پیشین ایران و آمریکا درباره برنامه جامع مشترک (برجام) از دیدگاه دستور نقش گرای هلیدی

پژوهش حاضر با هدف تحلیل انتقادی اولین گفتمان ترامپ و حسن روحانی درباره برنامه جامع مشترک (برجام) در تاریخ 13 اکتبر 2013 از دیدگاه دستور نظام مند (مایکل هلیدی، 1985) انجام شده است. در این راستا، متون اولین سخنرانی های روسای جمهور ایران و آمریکا بررسی شد. در انجام این پژوهش علاوه بر تحلیل کیفی، از بررسی کمی، شامل محاسبه فراوانی و آزمون های آماری من ویتنی نیز استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نشان می دهد سخنرانی هر دو رییس‏جمهور خالی از ایدیولوژی نیست و آمریکاستیزی در گفتمان روحانی و ایران‏هراسی در گفتمان ترامپ نمایان است. در سخنان هر دو رییس‏جمهور برجستگی نکات مثبت خودی و نکات منفی دیگری مشهود است و هر دو درصدد بودند یکدیگر را مقصر اوضاع نابسامان منطقه نشان دهند. روحانی بر وحدت ملی، نقش سپاه پاسداران در یاری رساندن به مردم مظلوم منطقه، و نقش حکومت ایران در ایجاد صلح و آرامش در منطقه تاکید داشت درحالی‏که ترامپ به جاه‏طلبی ایران در توسعه انرژی هسته ای و نقش مخرب سپاه در برافروختن آتش درگیری و بی ثباتی در منطقه اشاره می‏کند. دستور نقش گرایی به‏تنهایی می تواند از پس تحلیل انتقادی گفتمان های سیاسی برآید. همچنین این مدل زبانی با کمک سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی می تواند سخنان هر دو رییس‏جمهور را تحلیل و براساس عناصر موجود در هر یک از فرانقش‏ها از قبیل کاربرد ضمیر، زمان، افعال وجهی، فرایندها و آغازگرهای به‏کاررفته در هر دو متن، ایدیولوژی نهفته در پس هر یک را شناسایی و اهدافشان را مشخص کند.