خاستگاه موسیقی زبان در متون نثر مرسل فارسی

مولفه های جمال شناسی نثر مرسل بسیار متنوع است. موسیقی زبان یکی از آن هاست که به شکل معناداری این متون را هنری کرده است. این نوع موسیقی که موجب زیبایی نثر مرسل شده، از کجا نشات می گیرد؟ در این مقاله آثار نثر مرسل به روش تحلیلی - توصیفی و با استفاده از زبان شناسی ساختارگرا و علم معانی بررسی شده اند تا پاسخ مناسبی به پرسش تحقیق داده شود. نتایج نشان می دهد که جمال شناسی موسیقایی نثر مرسل مبتنی بر درونه زبان است و برای تقویت موسیقی زبان از دو مولفه موسیقی ترتیل قرآن و شعر هجایی دوره باستان تاثیر پذیرفته است. نثر مرسل تحت تاثیر موسیقی ترتیل با آرایش خاص نحوی، آزادی عمل در آغاز و پایان جمله ، استفاده مناسب از واژگان، حروف و وندها توازن نحوی قدرتمندی ایجاد کرده و از این طریق، به موسیقی نثر دست یافته است. یکی دیگر از عوامل موسیقایی نثر مرسل، بهره مندی از وزن هجایی و متون آهنگین زبان های باستان است. این مطالعه نشان می دهد که با ورود وزن عروضی به عرصه زبان  فارسی، شعر هجایی از بین نرفته؛ بلکه به دلیل هم خوانی نداشتن با شعر عروضی و نیز عدم آشنایی بلاغیون اسلامی با آن، نوعی نثر تلقی شده و به درون نثر فارسی وارد شده و به کمک سایر مولفه ها، موسیقی نثر مرسل را تقویت کرده است. علاوه بر آن، خصلت های ذاتی زبان فارسی و مولفه های اجتماعی-فرهنگی دوره سامانی نیز باعث رهایی و آزادی عمل در زبان شده و در موسیقی نثر مرسل تاثیر معناداری گذاشته است.