ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های نخود با روش GGE بای پلات

در پژوهش حاضر، 14 ژنوتیپ پیشرفته نخود گزینش شده از آزمایش های منطقه ای به همراه ارقام شاهد عادل و آزاد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در هشت محیط (گنبد، گچساران، ایلام و خرم آباد به ترتیب در سه، دو، دو و یک سال) طی سال های زراعی 99-1396 کشت شدند. تجزیه مرکب داده ها، اثر معنی دار محیط، ژنوتیپ و برهم کنش ژنوتیپ در محیط به ترتیب با سهم 43/5، 19/8 و 36/7 درصدی از تنوع کل عملکرد دانه را نشان داد. دو مولفه اصلی اول و دوم به ترتیب 50/89 و 19/39 درصد از تغییرات را توجیه کردند. بای پلات چندضلعی (Polygon view of biplot) نشان داد که ژنوتیپ های 11، 14 و 9، سازگارترین ژنوتیپ ها برای محیط های دو، سه، شش، هفت و هشت و ژنوتیپ های 8، 5 و 13 برای محیط یک بودند. برپایه بای پلات تستر متوسط (Average Tester Coordinate)، ژنوتیپ های 11، 5، 13 و 14 پرمحصول و پایدار بودند. براساس بای پلات مقیاس بندی مبتنی بر ژنوتیپ (Genotype-focused scaling)، ژنوتیپ های 11، 14، 8، 9 و 13 در اطراف ژنوتیپ ایده آل، مطلوب ترین ژنوتیپ ها بودند. شاخص برتری (PI) نشان داد که ژنوتیپ های 11، 9، 16، 13 و 14 در تمام محیط ها و در محیط های مساعد (محیط هایی با عملکرد بالاتر از میانگین کل) و ژنوتیپ های 11، 13، 14، 12 و 5 در محیط های نامساعد (محیط هایی با عملکرد پایین تر از میانگین کل)، ژنوتیپ های برتر بودند. بر پایه نماهای مختلف بای پلات و هم چنین شاخص برتری، ژنوتیپ های شماره 11، 14 و 5 با عملکردی بالاتر از میانگین کل و عملکرد ارقام شاهد آزاد و عادل و پایداری عملکرد در محیط ها، می توانند گزینه ی معرفی ارقام جدید باشند.