ارزیابی و مدل سازی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) در منطقه گیسکان استان بوشهر

پلنگ ایرانی Panthera pardus saxicolor گونه ای پرچمدار است که در راس هرم غذایی جای دارد. تخریب زیستگاه و کاهش طعمه های جمعیت این گونه به ویژه در سال های اخیر، ارزیابی و حفاظت زیستگاه های پلنگ ایرانی را ضرورت بخشیده است. در این پژوهش، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی در منطقه گیسکان استان بوشهر به کمک نرم افزار QGIS و با استفاده از داده های حضور و همچنین مدل خطی تعمیم یافته (GLM) با توزیع دوجمله ای منفی در نرم افزار R برپایه داده های حضور/ عدم حضور انجام گرفت. در نرم افزار QGIS با استفاده از نقشه توپوگرافی، نقشه های طبقات ارتفاعی، شیب و جهت جغرافیایی و نیز نقشه موقعیت مکانی روستاها و مناطق مسکونی، نقشه پیوسته پراکنش جمعیت تهیه شد. سپس مختصات جغرافیایی نقاط حضور براساس برداشت های میدانی در نرم افزار ثبت شد و دیگر لایه های لازم نیز پس از استخراج و تطبیق با مشاهدات عینی تهیه شد و هر کدام از لایه ها به کلاس های مختلف تقسیم و رستری شدند. سپس اعتبارسنجی مدل انجام گرفت و نقشه نهایی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی تهیه شد. در مدل خطی تعمیم یافته، ابتدا مدل با همه متغیرهای مستقل اجرا شد و سپس در مراحل مختلف، متغیرهای دارای کمترین تاثیر معنی دار بر حضور/ عدم حضور پلنگ در منطقه حذف شدند تا مدل نهایی با اثر متغیرهای معنی دار در حضور/ عدم حضور پلنگ مشخص شود.نتایج نشان داد که مطلوب ترین قطعات زیستگاهی پلنگ ایرانی در سراسر منطقه پراکنده است. با توجه به کاهش شدید طعمه های پلنگ در منطقه گیسکان و وفور گله های دام های خانگی به خصوص بز در مراتع این منطقه یا در فواصل نزدیک تر به منابع آبی با توجه به موقعیت گرم و خشک منطقه و نیاز آبی زیاد زیستمندان آن، مطلوبیت زیستگاه افزایش می یابد. افزون بر آن، زیستگاه ها در جهت های شمالی، ارتفاع بیش از 1000 متر، شیب 65-30 درصد و فاصله تا 1000 متر از جاده و فاصله 1000 تا 2500 متری سکونتگاه های روستایی نیز بیشترین مطلوبیت را داشتند.