بررسی تاثیر کاربرد عناصر روی و بور بر گیاه مادری گندم در شرایط تنش گرما بر سلامت غشا سلولی بذر تولیدی و کیفیت فیزیولوژیک گیاهچه

نویسنده:

بهزاد نوری فعلی ، حمیدرضا عیسوند* ، ناصر اکبری ، داریوش گودرزی

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مقدمه

تامین عناصر مهم و موثر نظیر روی و بور در عملکرد کمی و کیفی به ویژه در مناطقی که خاک به دلایلی نمی تواند نیاز گیاه را تامین کند، راهکاری مناسب برای بهبود کیفیت بذر و گیاهچه و وضعیت تغذیه و بهداشت جامعه خواهد بود. با توجه به اینکه در بخش قابل توجهی از مناطق تولید کننده گندم کشور مراحل نمو بذر با گرمای انتهای فصل مواجه می شود، بنابراین در تحقیق حاضر به بررسی تاثیر تنش گرما و تغذیه گیاه مادری با عناصر ریزمغذی روی و بور بر زوال بذر و کیفیت فیزیولوژیک گیاهچه گندم پرداخته شد.

مواد و روش ها

 در یک آزمایش مزرعه ای بذرهای گندم در دو تاریخ کاشت مناسب (30 آبان ماه) و تاخیری (15 دی ماه) برای اعمال تنش گرمای انتهای فصل در مرحله نمو بذر، در شهرستان رامهرمز با سه تکرار کشت شدند. تغذیه گیاه مادری با عناصر روی و بور در سه سطح (عدم استفاده، کاربرد روی و کاربرد بور) بصورت محلول پاشی اعمال شد. بذرها بعد از برداشت به آزمایشگاه منتقل و سلامت غشا سلول های بذر توسط آزمون هدایت الکتریکی به عنوان شاخصی از زوال پذیری بررسی شد. همچنین بخش دیگری از بذرها نیز برای بررسی کیفیت بذر و گیاهچه در گلخانه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلدان کشت و ارزیابی شدند.

یافته ها

 نتایج نشان داد که مواجه شدن نمو بذر با تنش گرما سبب کاهش کیفیت بذر و همچنین گیاهچه های حاصل از آن شد. به طوری که غشا سلولی در بذر تولید شده در شرایط تنش گرما دچار آسیب شده و هدایت الکتریکی آنها 19% افزایش یافت. همچنین این بذرها در مواجه با تیمار فرسودگی، حساسیت بیشتری نشان دادند. درصد ظهور گیاهچه در بذرهای تنش دیده 66/21% کاهش یافت. همچنین تنش گرما شاخص های کیفیت گیاهچه نظیر میزان کلروفیل، وزن خشک بخش هوایی و ریشه را کاهش داد. استفاده از عناصر روی و بور بر گیاه مادری سبب شد تا علاوه بر بهبود کیفیت بذر و گیاهچه در شرایط عدم تنش، از اثرات بد تنش گرما بر کیفیت بذر و گیاهچه نیز کاسته شود. همبستگی منفی و معنی داری بین هدایت الکتریکی بذر و پارامترهای کیفی وجود داشت. لذا استفاده از این آزمون برای تعیین کیفیت بذر به ویژه بذرهای تولید شده در شرایط تنش گرمای انتهای فصل، قابل توصیه است.

نتیجه گیری

با توجه به اثرات منفی گرما طی نمو بذر بر کیفیت بذر تولید شده، تاریخ کاشت حتی الامکان به گونه ای تنظیم شود که نمو بذر با تنش گرمای انتهای فصل مواجه نشود. نظر به اثرات مفید کاربرد روی و بور در گیاه مادری بر بسیاری از صفات مرتبط با کیفیت بذر و گیاهچه، مصرف آنها بویژه روی در شرایط خاکهای دچار کمبود و یا احتمال وقوع تنش گرمای آخر فصل قابل توصیه است.

کلیدواژگان:

بنیه ، فرسودگی بذر ، تغذیه گیاه ، تنش ، نمو بذر

زبان:
فارسی
انتشار در:
نشریه پژوهش های بذر ایران، سال هشتم شماره 2 (پیاپی 16، پاییز و زمستان 1400)
صفحات:
1 تا 19
لینک کوتاه:
https://www.magiran.com/p2437536 
مقالات دیگری از این نویسنده (گان)