تیپ دختر پوستین پوش در فهرست آرنه تامپسون و بررسی روایت های ایرانی و عربی آن

«دختر پوستین‏پوش» نام تیپی است که در آن دختری از آزار پدر می‏گریزد. او برای گریز راه چاره‏ای می‏جوید و چاره را در پوستینی می‏ یابد که از سر تا به پایش را بپوشاند. این تیپ که در فهرست آرنه تامپسون با شماره 510B کلاسه شده و «پوست الاغ» نام دارد در طبقه ‏بندی قصه‏ های ایرانی «خاکسترنشین» و در طبقه ‏بندی قصه‏ های عربی «پیراهنی مانند آفتاب، پیراهنی مانند ماه و پیراهنی مانند ستارگان» نام دارد. از آنجا که تیپ یادشده چندان میان پژوهشگران ادبیات مردمی ایران‏زمین شناخته ‏شده نیست جستار پیش‏رو می‏کوشد آن را شناسانده و افزون براین با بهره ‏گیری از مجموعه آثاری که در آن قصه‏ های مردمی ایران و نیز سرزمین‏های مصر، عربستان، مراکش، سودان، فلسطین، عراق و اردن گرد آمده، روایت‏های ایرانی و عربی‏اش را بررسد تا دریابد این روایت‏ها را به چند دسته می‏توان تقسیم کرد. بررسی‏های انجام ‏گرفته نشان می‏دهد که برمبنای راه چاره دختر برای گریز از خان‏ومان پدری می‏توان روایت‏های این تیپ را به سه دسته تقسیم کرد: 1. 510B. دختر پنهان‏ شده در شیء؛ 2. 510B. دختر پوستین‏ پوش/آدمک چوبی؛ 3. 510B. دختر و برادرش. علاوه براین پژوهش حاضر با تکیه بر الگوی فرامتنی پراپ درپی یافتن باورها و آیین‏های سازنده «دختر پوستین‏ پوش» است. اسطوره و آیین‏ های یافت‏شده در کیش زروان‏‏ و مزداپرستی را می‏توان خاستگاهی برای این تیپ در قصه ‏های ایرانی دانست، چراکه از آمیزش اهورامزدا با مادر، خواهر و دختر خود یاد کرده و «خویدوده» را کنشی آیینی و سپند می‏داند.