بررسی باورهای هندویی در مکاتیب عبدالله قطب بن محیی

بررسی دین هندو و تصوف، نشان از وجود شباهت های فکری و عملی عالمانی است که آثارشان محل تاملی جدی است. عبدالله قطب بن محیی جهرمی صوفی قرن نهم هجری قمری در جنوب فارس در چند فرسخی جهرم، شهرکی به نام اخوان آباد تاسیس کرد و توانست افکار و اندیشه های خود را نشر دهد. وی در مهم ترین تالیف خود یعنی مکاتیب، به هند، آموزه های هندویی و شاعر عارف، امیرخسرو دهلوی، اشاره می کند. مکاتیب، نه تنها دربردارنده ی آموزه های اخلاقی، تربیتی و مسایل غامض عرفانی است؛ بلکه هند را سرزمینی می داند که حضرت آدم(ع) در آن هبوط کرد. عبدالله قطب، ضمن مخالفت با ریاضت های سخت هندوان آن را خطایی بزرگ می داند و حتی برخی اشعار و افکار امیرخسرو دهلوی را برخاسته از این تفکرات هندویی دانسته و به نقد آنها می پردازد ؛ اما برخی نامه های مکاتیب در مسیله حقیقت دیو و فرشته، دربردارنده مضامین اوپنیشاد بوده و نوعی پیوند روحانی با باورهای هندویی به چشم می خورد. همچنین بررسی ذکر، فکر و مراقبه در مکاتیب و تطبیق آن با کیش هندویی، نشان می دهد که فنون تمرکز برای رسیدن به حقیقت و خلاصی روح از جسم و چگونگی ذکر عملی در توصیه های او به مریدان و مخاطبانش وجود دارد.