نقش آفرینی گفتمان سیاسی دین زرتشت در ساخت هویت سرزمینی ایران در عصر ساسانی

از نظرگاه جغرافیای سیاسی پسامدرن، هویت سرزمینی به مثابه متن در درون مجموعه ای از عناصر نظام یافته ذهنی تحت گفتمان شکل می گیرد و پس از آن در گره گاهی به نام «فضا» نمود عینی می یابد. به بیان دیگر هویت عینیت یافته در سرزمین، حاصل مجموعه ای از روابط انتظام یافته توسط قدرت سیاسی است که در مقطع خاصی از تاریخ وجود عینی بنام سرزمین را معنا می بخشد. در این راستا در تاریخ ایران باستان نخستین بار حکومت ساسانیان برای برای ساخت هویت سرزمینی از دستگاه ایدیولوژیک آیین زرتشت برای ایجاد وحدت سرزمینی استفاده نمودند. در این پژوهش کوشش شده چگونگی مفصل بندی عناصر آیین زرتشت در ایجاد فرآیند بین الاذهانی، حس تعلق سرزمینی در مردم در عصر ساسانیان واکاوی شود.

در این دیدگاه، نقش آفرینی سیاسی رهبران فره ایزدی نقش بسزایی در ساخت بهینه حکومت، مرز، سرزمین و هویت داشته است. همچنین برای پی ریزی مدیریت سیاسی متمرکز حکومت ساسانی به گونه ای آن را از آموزه های اوستا بازنمایی می نماید که در آن سرزمین یکپارچه ایرانویچ با قدسیت، درهم می آمیزد و روح جمعی را بنیان می نهد. در این دوره ذیل گفتمان دین رسمی گونه ای از غیریت سازی شکل گرفت که در طی آن ایران، عنوان نمودگاه اندیشه اهورایی در نسبت متفاوت با «انیران» قرار گرفت و رسالتی به قدرت سیاسی تفویض شد که قادر باشد هویت قدسی متناسب با الهیات زرتشتی را پرورش دهد و اهریمنان داخلی و خارجی را از این هویت اصیل بزداید.