اثر تنش خشکی در مراحل مختلف نموی بر برخی پارامترهای رشدی و فیتوشیمیایی گیاه مفراح (Nepeta crispa L.)

مرحله ای از رشد گیاه که تنش غیرزیستی بروز می کند در تعیین میزان متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی موثر می باشد. در این پژوهش اثر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژی بر رشد و برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه مفراح (Nepeta crispa L.) در قالب آزمایشی به صورت کرت های خردشده در دانشگاه بوعلی سینا طی سال 1398 بررسی شد. تیمار تنش خشکی در سه سطح تنش ملایم، تنش متوسط و تنش شدید به ترتیب با 80، 60 و 40 درصد ظرفیت مزرعه ای در دو مرحله فنولوژیک گیاه مفراح (مرحله استقرار نشای شش برگی و مرحله قبل از گلدهی) در سه تکرار اعمال شد. نتایج حاصل از تجزیه آماری داده ها نشان داد تنش خشکی اثر معنی داری بر کلیه صفات رشدی گیاه و نیز پارامترهای فیتوشیمیایی گیاه شامل میزان پرولین، محتوای نسبی آب، فنل کل، فلاونویید کل، تانن کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و اسیدهای فنولیک داشته است. اعمال تنش خشکی در هر دو مرحله فنولوژیکی سبب کاهش میزان رشد و عملکرد گیاه و نیز کاهش کلروفیل و محتوای نسبی آب شد. با این حال، افزایش تولید ترکیبات فنلی و اسیدهای فنولیک (از قبیل اسیدهای رزمارینیک، کلروژنیک و کافییک) و تجمع پرولین با اعمال تنش خشکی سبب کاهش آثار سوء تنش و افزایش خواص دارویی گیاه مفراح شد. هم چنین اثر اعمال تنش خشکی در مرحله قبل از گلدهی بیش تر از اعمال آن در مرحله استقرار نشای شش برگی بود. براساس نتایج حاصل، اعمال تنش خشکی متوسط در مرحله قبل از گلدهی جهت افزایش بیوسنتز برخی ترکیبات فیتوشیمایی گیاه مفراح پیشنهاد می شود.