بررسی روشهای مدیریت سنتی تامین آب در مناطق خشک و نیمه خشک مرکزی ایران؛ مطالعه ی موردی: شهر رباطکریم

به دلیل موقعیت جغرافیایی کشور ایران و قرارگیری در کمربند خشک و نیمه خشک کره زمین، از گذشته تا کنون آب بسیار ارزشمند بوده است. ایرانیان همواره سعی کردهاند که به دلیل محدودیت در دسترسی به آب، از اقدامات و تدابیر مطلوبی در راستای ایجاد سازه های مناسب به منظور نگهداری و بهره وری آب، جمع آوری، توزیع و تقسیم آب استفاده نمایند. هدف از تحقیق حاضر بررسی روشهای مدیریت سنتی تامین آب در شهر رباط کریم میباشد. این مطالعه در شهر رباط کریم انجام شده و داده های مقاله حاضر با دو روش گردآوری شده است. نخست با استفاده از اسناد کتابخانه ای که شامل کتب مربوط به علوم آب و آبیاری، مناطق خشک و نیمه خشک، تاریخی، سفرنامه، شرح حال نویسی و همچنین مرور تحقیقات و منابع که شامل مقالات، اسناد و گزارشات مرتبط است به همراه کاوش در فضای مجازی بوده است. در گام دوم، انجام مصاحبه ساختار نیافته با روش تحلیل محتوای کیفی با 20 نفر از سالخوردگان شهر رباطکریم که به صورت هدفمند انتخاب شده بودند، انجام گردید. در واقع ابتدا لیستی از افراد ذی صالح تهیه و بر حسب تمایل و امکان دسترسی به آنان، مصاحبه هایی صورت گرفت. نتایج نشان داد که نحوهی تامین سنتی آب در شهر رباط کریم به شیوه های یخچال، آب انبار، چاه آب، حوض کوچک آب، قنات و رودخانه های دائمی و فصلی امکانپذیر بوده است. تا قبل از احداث سد امیرکبیر، با افزایش تعداد و شدت بارشها، رودخانهی کرج پر آبتر شده و حجم زیادی از آب به مناطق پایین دست نظیر رباط کریم جاری میشد که این رویداد باعث تقویت سفره آبهای زیرزمینی و بالا آمدن سطح آنها میشده است که باعث رونق کشاورزی به ویژه باغات انگور بوده است. شناخت روشهای سنتی در نظام مدیریت منابع آب در مناطق مختلف ایران میتواند نکات ارزشمندی را در اختیار بگذارد که میتواند برای کنار آمدن با این چالش و مدیریت آب مورد استفاده قرار گیرد.