مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح واره درمانی هیجانی بر تنظیم هیجانی در معلولین جسمی حرکتی

افراد دارای معلولیت جسمی‌حرکتی در تنظیم هیجان با مشکل مواجه هستند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره‌درمانی هیجانی بر تنظیم هیجان در معلولان جسمی‌حرکتی انجام شد.

روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری را تمامی معلولان جسمی‌حرکتی 20تا50ساله تشکیل دادند که در سال 1398 زیر پوشش بهزیستی مشهد قرار گرفتند. چهل‌وپنج نفر دارای ملاک‌های ورود و خروج به‌طور داوطلبانه و به‌روش نمونه‌گیری دردسترس وارد مطالعه شدند و با رضایت شخصی به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره‌درمانی هیجانی و یک گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). به‌منظور گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجانی (گارنفسکی و کرایج، 2001) به‌کار رفت. صرفا برای گروه‌های‌ آزمایش، رفتاردرمانی دیالکتیک در یازده جلسه شصت‌دقیقه‌ای براساس پروتکل درمانی مک‌کی و همکاران (2007) و طرح‌واره‌درمانی هیجانی براساس پروتکل درمانی لیهی (2015) در یازده جلسه شصت‌دقیقه‌ای اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخه 25 در سطح معناداری 0٫05 انجام گرفت.

نتایج نشان داد، میانگین نمرات راهبردهای سازش‌یافته در گروه رفتاردرمانی دیالکتیک به‌طور معناداری کمتر از گروه‌ طرح‌واره‌درمانی هیجانی بود (0٫001>p). میانگین نمرات راهبردهای سازش‌یافته در گروه طرح‌واره‌درمانی هیجانی به‌طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود (0٫001>p). میانگین نمرات راهبردهای سازش‌نایافته در گروه طرح‌واره‌درمانی هیجانی به‌طور معناداری کمتر از گروه گواه بود (0٫039=p). همچنین در گروه‌های آزمایش، تفاوت معناداری در میانگین نمرات تنظیم هیجان (راهبردهای سازش‌یافته و راهبردهای سازش‌نایافته) در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون (0٫001>p) و پیش‌آزمون و پیگیری (0٫001>p) وجود داشت.

براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، اثربخشی طرح‌واره‌درمانی هیجانی بر راهبردهای سازش‌یافته تنظیم هیجان بیشتر از رفتاردرمانی دیالکتیک در معلولان جسمی‌حرکتی است.