عوامل سیاسی واگرایی هزاره ها در قرن اخیر
مساله اصلی مقاله این است که نشان دهد هزارهها از عصر عبدالرحمن تا کنون در چنبره و حصار چه عواملی گرفتار آمدهاند که باعث واگرایی و جدایی روز افزون شان گردیده است؟ مهم ترین عامل درونی واگرایی هزارهها، ضعف خرد سیاسی بوده است که مردم ما از دیر باز تاکنون از آن رنج بردهاند. رویکرد سادهاندیشانه، سطحی نگرانه و خوشباورانه هزارهها به حوادث و اتفاقات سیاسی ناشی از همان خصلت نامطلوب (نداشتن خرد سیاسی) آنها بوده است که همواره موجب اختلاف و چند دستگی شان گردیده است. همچنین منفعتطلبی فاقد توجه به مصلحت جمعی سران هزاره و نبود حافظه تاریخی در بین مردم ما همگی معلول و محصول عدم عقلانیت سیاسی بوده است که به نوبه خود هیزم سوخت واگرایی این قوم را فراهم کرده است.