انگیزه ی دینی فتوحات مسلمانان در دوره ساسانی

پژوهش حاضر چیستی انگیزه ی دینی فتوحات مسلمانان در دوره ساسانی را مورد بررسی قرار داده است. برای جهاد دو معنا ارایه شده است، جهاد به معنای عام و جهاد به معنای خاص. جهاد در معنای عام خود عبارت است از یعنی تقدیم کردن جان و مال در راه سرافرازی اسلام و برپایی شعایر دینی. اما جهاد به معنای خاص عبارت است از اینکه انسان در جنگ با مشرکین و اهل بغی، جان و مال خود را به گونه ای مخصوص تقدیم کند. فرضیه موضوع بحث در این مقاله از همین نوع است، یعنی مبارزه مسلحانه با کفار و مشرکین و اهل بغی. درباره چگونگی فتح ایران به دست اعراب مسلمان و اضمحلال امپراطوری ساسانی، نظریات متفاوتی مطرح شده است. از بین همه ی عواملی که در طی تاریخ، باعث تزلزل بنای قوم ایرانی شده است، هجوم و ورود مسلمانان عرب به این سرزمین (نیمه اول قرن هفتم میلادی)، بوده است که بزرگترین دگرگونی را با خود به همراه آورد. گروهی از نویسندگان باستان گرای افراطی و اسلام ستیز معتقدند هدف اعراب از حمله به ایران، چیزی جز کسب غنایم، برده و کنیز نبوده است. گروهی دیگر می گویند: بدون شک انگیزه های معنوی نیز سهم بسیار عمده ای در این رابطه داشته است و محرک اصلی اعراب در این تهاجمات همین انگیزه معنوی و دینی بوده است. هدف از نگارش این مقاله، یافتن انگیزه های اقتصادی، سیاسی و دینی و فرهنگی مسلمانان، در حمله به قلمرو شاهنشاهی عظیم ساسانی بوده و روش این پژوهش تفسیری-کیفی با مطالعه کتابخانه ای است.