کووید-19 و تعهدات بین المللی دولت ها در قبال کنترل بیماری های عالمگیر

در تاریخ پرفرازونشیب سلامت عمومی در جهان، ظهور و باز ظهور بیماری های عالمگیر به عنوان یکی از واقعیات حیات اجتماعی به اقتضای زمینه و زمانه خود، بارها تمدن های بشری را آزار داده است. شیوع پرشتاب این بیماری ها در گستره جهانی بدون احترام به منزلت مرزهای ملی، ثمره طبیعی و نتیجه منطقی هزاران نوع همبستگی و وابستگی متقابل میان دولت ها و ملت هاست. گسترش کووید-19 در ابتدای دهه سوم قرن بیست و یکم و واکنش های متفاوت دولت ها در مواجهه با انتشار این بیماری در قلمرو سرزمینی آنها، حکایت گر تشتتی حیرت انگیز برای مقابله با این ویروس سر به طغیان برداشته است. امروزه تردیدی وجود ندارد که هرگونه اقدام موثر برای کنترل و نابودی بیماری های عالمگیری همچون کووید-19، با همکاری و هماهنگی بین اعضای جامعه بین المللی، ربط و اتصالی وثیق دارد. نظام حقوق بین الملل، نقش برجسته ای در تلاش های بین المللی برای کنترل بیماری های مسری و عالمگیر ایفا نموده است. اگرچه جنبه های متعدد و پیچیده رابطه بین نظام حقوق بین الملل و بیماری های عالمگیر، طیفی از رژیم های حقوقی مختلف را درگیر خود نموده است، با اندکی تامل می توان تقارب و تلاقی بین الزامات آنها را احراز نمود. مقاله حاضر درصدد تدارک پاسخ به این پرسش است که نظام حقوق بین الملل در ارتباط با کنترل بیماری های عالمگیر به ویژه کووید-19، متضمن کدام تعهدات بین المللی است؟ یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که مقررات بهداشتی بین المللی 2005 در کنار برخی قواعد موافقت نامه اعمال اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی 1994، هسته اصلی تعهدات بین المللی دولت ها در قبال کنترل بیماری های عالمگیر ازجمله کووید-19را تشکیل می دهد، اگرچه نقایص و کاستی هایی نیزدر این تعهدات وجود دارد.