دسته بندی نظام وجهیت فارسی بر پایه ی دسته بندی پورتنر

در این مقاله با عنایت به نقاط قوت و ضعف دسته بندی های معنایی و صرفی- نحوی موجود برای نظام وجهیت فارسی یا بخشی از آن، که عمدتا بر مبنای پالمر (1986/1990/2001) انجام شده اند، دسته بندی پورتنر (2009) معرفی گردید و با الگوبرداری از آن، نظام وجهیت فارسی مورد دسته بندی معنایی و صرفی- نحوی مجدد قرار گرفت. در این دسته بندی جدید، نشانگرها و سازوکارهای وجهی فارسی به دو دسته جمله ای و زیرجمله ای تقسیم شدند. در این رابطه، مشخص شد که «اسامی»، «صفات» و «قیود» وجهی می توانند در هر دو سطح جمله ای (با سیطره معنایی بر یک بند کامل) و زیرجمله ای (ساختارهای کوچک تر از جمله) ایفای نقش کنند. در مقابل، انواع افعال وجهی فارسی، سازوکارهای بیان «وجهیت پنهان» و «زمان گذشته با ارجاع زمانی آینده» تنها می توانند بیانگر وجهیت جمله ای باشند. از دیدگاه معنایی، علاوه بر «توانایی»، وجهیت «سوردار عمومی و وجودی»، «فرصتی» و «خصلتی» هم به عنوان زیرمجموعه های وجهیت پویا معرفی شدند. همچنین، علاوه بر وجهیت اقتداری، وجهیت «هدفی» و «خواستی» به عنوان دو زیرمجموعه از وجهیت ترجیحی شناسایی و توصیف گردیدند.