ارزیابی وضعیت (سلامت) مراتع نیمه استپی شهرستان گرمی با سه روش مختلف

برای شناخت تغییرات رخ داده در اجزای زنده و غیرزنده اکوسیستم مرتع در اثر عوامل طبیعی و انسانی، ارزیابی به هنگام وضعیت اکولوژیکی و سلامت مرتع ضرورت دارد. هدف این مطالعه، ارزیابی وضعیت (سلامت) بخشی از مراتع اطراف شهرستان گرمی استان اردبیل، با روش چهار عاملی، شش عاملی و شاخص های اکولوژیک سلامت مرتع و انتخاب روش مناسب از طریق تحلیل میزان صحت و دقت روش ها بود. برای انجام مطالعه، سه مرتع قرق شده و در کنار  هر یک از آنها، یک مرتع تحت چرای دام انتخاب شدند. برخی از ویژگی های پوشش گیاهی مانند درصد تاج پوشش و ویژگی های سطح خاک مانند درصد خاک لخت بر روی ترانسکت 50 متری و کوادرات 5/1×1 متر اندازه گیری شدند. در روش شاخص های اکولوژیک سلامت، ابتدا توان رویشگاه در مراتع قرق شده (منطقه مرجع) بررسی، سپس درجه انحراف هر شاخص در مرتع چرا شده نسبت به منطقه مرجع ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در هر دو روش شش عاملی و چهار عاملی، طبقه نهایی وضعیت در مراتع قرق شده «خوب» و در مراتع تحت چرای دام «ضعیف» می باشد. در روش شاخص های اکولوژیک سلامت مرتع، در دو مرتع چرا شده، درجه انحراف اغلب شاخص ها از منطقه مرجع متوسط تا شدید بود که سلامت نهایی این دو مرتع «ناسالم» ارزیابی شد. در مرتع سوم، میزان انحراف شاخص ها از منطقه مرجع در حد متوسط بود که سلامت نهایی آن «در خطر» ارزیابی شد. صحت و دقت روش چهار عاملی بیشتر از روش شش عاملی بود. بنابراین، روش چهار عاملی برای تعیین وضعیت مراتع نیمه استپی منطقه مناسب تر بود. اگر هدف از تعیین سلامت مرتع، تصمیم گیری برای امور حساس و مهم در خصوص مراتع منطقه باشد و منطقه مرجع در دسترس باشد، استفاده از روش شاخص های اکولوژیک سلامت مرتع توصیه می گردد، زیرا دانستن وضعیت اکولوژیکی مرتع پیش از اجرای عملیات مدیریتی، می تواند در شناخت فرآیندها و شاخص های سلامت که بیشتر به ترمیم و بازسازی نیاز دارند، کمک نماید.