تحلیل ساختار پیرنگ در قابوس نامه

قابوس نامه کتابی تعلیمی و اخلاقی است که عنصرالمعالی کیکاووس، از امرای آل زیار، آن در قرن پنجم برای فرزندش گیلانشاه نوشته است. این کتاب دارای ارزش های ادبی و اجتماعی فراوانی است به گونه ای که آن را مجموعه ی تمدن ایرانی قبل از مغول دانسته اند. نویسنده در جای جای این کتاب برای تاثیرگذاری و تاکید کلام خویش از حکایات و داستان های تاریخی و اجتماعی استفاده کرده است. این داستان ها برای تشریح نکات اخلاقی بیان می شوند و در آن ها سیاق خاصی از داستان گویی را می توان مشاهده کرد. یکی از عناصر داستانی که به گونه ای آشکار در حکایت های قابوس نامه برجستگی دارد، عنصر روایت است. این پژوهش صورت توصیفی-تحلیلی با انتخاب تصادفی پانزده حکایت از قابو س نامه، ساختار روایت را در این اثر با توجه به آغاز و شروع داستانی، مثلث داستانی، گره افکنی و گره گشایی و... تحلیل کرده است. علاوه بر ساختار پیرنگ و نحوه شکل گیری و روند آن در داستان، دو عنصر اصلی و موثر در روایت چون شخصیت پردازی و دیدگاه نیز واکاوی شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، عنصرالمعالی خودآگاه و یا ناخودآگاه، علاوه بر بیان نکات اخلاقی، از شیوه های داستان نویسی جدید در حکایات قابوس نامه سود برده و این عامل بر اثرگذاری و صمیمیت داستان هایش افزوده است. عنصرالمعالی در زاویه دید(دیدگاه) نیز به نوآوری هایی دست زده و با تلفیق چند دیدگاه، نظرگاهی نوین را بیان کرده است. او در دیدگاه با آنکه از همه ی وقایع باخبر است، از نقل همه ی حوادث، سوگیری و تفصیل بیش از حد خودداری می کند و تصمیم گیری را بر عهده ی خواننده می گذارد.