بررسی دلایل و عواقب خلع سلاح ایلات فارس در زمان رضاشاه

در اواخر دوره قاجار به دلیل ضعف سیاسی حکومت، ایلات مناطق مختلف کشور دارای قدرت روزافزونی شده بودند. رضاخان از زمانی که به قدرت رسید، متوجه این مسیله بود. وی برای افزایش قدرت مرکزی ناگزیر از کاهش قدرت ایلات بود. رضاخان برای دستیابی به این مهم فرمان خلع‌سلاح عشایر کشور از جمله ایلات فارس را صادر کرد. در فارس دو ایل پرقدرت قشقایی به ریاست صولت‌الدوله و خمسه با ریاست قوام‌الملک حضور داشتند. در آن زمان ایلات با توجه به ضعف حکومت مرکزی قدرت بسیاری را به دست آورده بودند. آنها در مقابل فرمان خلع‌سلاح به شورش‌هایی پرداختند، رضاشاه نیز با کشتن، زندانی کردن و گروگان‌گیری از سران عشایر، ایلات شورشی را سرکوب کرد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، به چرایی اتخاذ تصمیم خلع‌سلاح از طرف رضاشاه و عواقب این فرمان در فارس می پردازد. یافته‌های پژوهش نشان ‌می‌دهد فرمان حکومتی خلع‌سلاح که با مقاومت و شورش ایلات همراه بود، با رعب و وحشتی که ایجاد کرد، سبب تطمیع ایلات شد، اما تلاش‌هایی که رضاشاه برای خلع‌سلاح عشایر و یکپارچگی کشور انجام داد، با کناره‌گیری اجباری وی در شهریور 1320 ش. و به سلطنت نشستن فرزندش محمدرضاشاه، متوقف ماند. عشایر دوباره اسلحه به دست گرفتند و توانستند بخشی از قدرت از دست رفته خود را احیا کنند.