ترتب و نظام منازل سلوکی در کلام اهل بیت (ع)

تعالیم سلوکی اهل بیت (ع) به سبب اشراف کامل بر دقایق سلوک و احوال سالکان و نیز به دلیل برخورداری از عصمت الاهی، کامل و عین حقیقت است و دستورالعمل هایش راه گشا و نجات بخش است. عرفا همیشه خوشه چین خرمن معرفت اهل بیت (ع) بوده اند. در روایات و ادعیه، به ویژه مناجات های معصومان (ع)، لطایف عرفانی و مقامات معنوی نهفته است. در عرفان تعابیری همچون «منازل»، «حالات»، «درجات»، «سلم» و «مرقاه» در کلام معصومان به کار رفته که حکایت از نوعی ترتب و نظام سلوکی می کند. در این مقاله بر اساس روایتی که اسلام، ایمان، تقوا و یقین را مترتب بر یکدیگر می داند و برای هر کدام درجه بندی قایل است نظامی سلوکی پیش می نهیم که کاملا اجتهادی و در حد خودش بی سابقه است. اهمیت و جایگاه سیر و سلوک و چینش منازل سلوکی در بین معارف اهل بیت (ع) بر کسی پوشیده نیست. بر اساس این نظام، سالک ابتدا در منزل اسلام با اقرار لسانی به وحدانیت خدا قدم در مسیر سیر و سلوک می گذارد و در منزل ایمان، مراتب تصدیق قلبی و ایمان عملی را می پیماید تا به منزل تقوا برسد و تقوای لسان و عمل و قلب را رعایت می کند تا در نهایت در منزل یقین، که بین تعداد کمی از سالکان تقسیم شده، به برد الیقین و معرفت شهودی، که بالاترین مقام وجودی و تقرب محض به خدا است، نایل شود. علمی که دانش نامه تحول و صیرورت وجودی عارف است. سالک در این مسیر مراتب و منازلی را پشت سر می گذارد.