بازخوانی و تحلیل مضامین کتیبه نیایشگاه دستکند امامزاده معصوم ورائوی (ورجوی) مراغه آذربایجان شرقی

مجموعه دستکند امامزاده معصوم شهرستان مراغه به دلیل داشتن کتیبه قرآنی، عناصر معماری و تزیینی، بستری مناسب برای مطالعات تاریخ سیاسی، اجتماعی و دینی مراغه است. با این حال در پژوهش های پیشین، در زمینه خوانش کتیبه سنگی این نیایشگاه کاستی ها و ضعف هایی بوده است. در این مطالعات عموما به مفاهیم سیاسی- دینی پنهان در بطن این کتیبه بی توجه بوده اند. این در حالی است که کتیبه ها یکی از اسناد مهم در زمینه گاه نگاری و تحلیل ماهیت کارکردی فضاهای معماری است. در پژوهش حاضر تلاش شد تا ضمن بازخوانی کتیبه قرآنی ایجادشده در بدنه داخلی نیایشگاه دستکند امامزاده معصوم، به تاثیر لایه های آشکار و پنهان سیاست و باورهای اعتقادی ایلخانیان و ساختار آیینی- دینی مراغه، براساس مضامین این کتیبه پرداخته شود؛ از این رو پژوهش حاضر با رویکرد تاریخی- تطبیقی و تفسیری - تحلیلی و براساس مطالعات میدانی و کتابخانه ای انجام شده و به دنبال پاسخ گویی به پرسش های زیر است؛ 1. براساس گاه نگاری کتیبه سنگی، نیایشگاه امامزاده معصوم متعلق به کدام دوران است؟ 2. چه ارتباطی میان مضامین کتیبه و تحولات دینی-سیاسی جامعه مراغه می توان در نظر گرفت؟ نتایج پژوهش نشان می دهد این کتیبه در دوران اصلاحات دینی غازان خان ایجاد شده و مضامین آن برای بیان شعایر اسلام و برتری آن بر سایر ادیان به خصوص بودایی و مسیحی ساکن در مراغه بوده است. نتایج دیگر پژوهش مشخص کرد پس از این دوره، تغییراتی در ماهیت کاربری مجموعه دستکند امامزاده معصوم ایجاد شده که بر اساس آن نیایشگاه ماهیت اسلامی (مسجد و خانقاه) پیدا کرده است.