نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای شیوع ویروس کووید- 19 در آموزش عالی از دیدگاه دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز

پیشینه و اهداف:

 هدف پژوهش حاضر بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای شیوع ویروس کووید- 19 در آموزش عالی از دیدگاه دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی بود.

پژوهش حاضر از نظر هدف جزو پژوهش های کاربردی و از نظر ماهیت پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان رشته های علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز و براساس آمار دریافتی از دانشگاه به تعداد 882 نفر بودند. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول کرجسی و مورگان استفاده شد که بر مبنای آن برای جامعه ای با 882 نفر، تعداد 268 نفر نمونه انتخاب شد. بعد از تعیین حجم نمونه از روش نمونه گیری در دسترس برای تکمیل پرسش نامه ها استفاده شد. برای به دست آوردن داده ها از پرسش نامه محقق ساخته 79 گویه ای استفاده شد. برای این منظور، بعد از مطالعه منابع و پیشینه مرتبط با موضوع و مصاحبه با چند نفر از اساتید و دانشجویان، گویه ها  استخراج شد و در چهار بخش قوت ها (S)، ضعف ها (W)، فرصت ها (O) و تهدید (T) تنظیم شد. روایی محتوایی و صوری پرسش نامه براساس نظر خبرگان، به ویژه استاد راهنما و مشاور مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی پرسش نامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. میزان پایایی هر چهارمولفه قوت، ضعف، فرصت و تهدید بیشتر از 9/0 است که میزان پایایی در حد عالی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش پیشنهادی حسین، ادنان و حاسین (2014) و  SWOT استفاده شد.

نتایج نشان داد که در نقاط قوت، گویه آگاهی بخشی به موسسات آموزش عالی در راستای کمبودهای زیرساختی مجازی با درصد وزن نرمال شده 83/6 در رتبه اول؛ گویه انعطاف پذیری در مکان آموزش با درصد وزن نرمال شده 68/6 در رتبه دوم؛ گویه تسهیل دسترسی به مطالب با درصد وزن نرمال شده 58/6 در رتبه سوم؛ در نقاط ضعف گویه عدم امکان دسترسی دانشجویان به امکانات فیزیکی دانشگاه با درصد وزن نرمال شده 35/5 رتبه یکم، گویه عدم کسب تجربه های جدیدتر و متفاوت که تنها با حضور در دانشگاه ها صورت می پذیرد با درصد وزن نرمال شده 29/5 رتبه دوم، گویه کاهش شدید روابط عاطفی در بین دانشجویان و اساتید بادرصد وزن نرمال شده 92/4 رتبه سوم؛ در فرصت ها، گویه امکان تحصیل برای شاغلین  با درصد وزن نرمال شده 71/5 در رتبه اول؛ گویه فرصت های جهانی یادگیری برای نسل جدید با درصد وزن نرمال شده 23/5 در رتبه دوم؛ گویه ایجاد سیستم های آموزش الکترونیکی یکپارچه در قالب محیط های یادگیری مجازی با درصد وزن نرمال شده 21/5 در رتبه سوم و در تهدیدها، گویه آسیب های جسمانی (آسیب چشمی، کمردرد)  با درصد وزن نرمال شده 42/5 در رتبه اول؛ گویه کاهش رابطه بین استاد و دانشجو  با درصد وزن نرمال شده 26/5 در رتبه دوم؛ گویه کاهش تعامل دانشجو با دانشجو با درصد وزن نرمال شده 21/5 در رتبه سوم قرار دارند، در آخر به بررسی عوامل داخلی (قوت و ضعف) و خارجی (فرصت و تهدید) پرداخته شده و راهبردهای مربوط با قوت- فرصت (SO)، قوت- تهدید (ST)، ضعف- فرصت (WO) و ضعف- تهدید (WT) ارایه شد.  

  با توجه به نتایج به دست آمده، باید نسبت به استفاده بهینه از فرصت های فراهم شده برای آموزش مجازی اقدام کرد و به توسعه زیرساخت های آموزش مجازی و گسترش محیط یادگیری تعاملی پرداخت تا با بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های ایجاد شده، آموزش در مسیر رو به رشد و مطلوبی قدم بردارد. در این راستا می توان با گروهبندی دانشجویان با رعایت پروتکل های بهداشتی، بهره گیری از ارزشیابی های پروژه محور و همچنین جذب منابع مالی برای تقویت زیرساخت ها نقاط ضعف و تهدید ها را کاهش داد.