نشانه شناسی لایه ای سوره تکاثر

سوره تکاثر، از سوره های مکی است که به شیوه و سبک محتوایی بسیاری از سور دیگر مکی به نقد یک پاره فرهنگ جامعه عصر جاهلی می پردازد و مخاطبان را به مسیله معاد توجه می دهد. واکاوی نشانه های این سوره، به ویژه نشانه شناسی لایه ای آن، گذشته از تبیین معنای نخست و ظاهری آیات، پیام های نهفته در ورای کلمات و نشانه هایش را معلوم می دارد. ازاین رو، از رهگذر توصیف و تحلیل و به استناد منابع تفسیری و مراجع ادبی به واکاوی نشانه های این سوره برآمده ایم. این پژوهش نشان می دهد که در این سوره در محور افقی، گزینش واژه های «الهیکم، زرتم» یک رفتار سنتی بیهوده در دوره جاهلی را یادآور می شود. همچنین زیارت قبور به قصد تفاخر و تکاثر (افزون طلبی) را رویکردی متعصبانه در قبیله گرایی و نوعی تقدیس نابخردانه در فرهنگ جاهلی می داند. در محور عمودی، آغازگرهایی مانند «کلا» (نشانه نفی پیوند محور) و «ثم» (ربط پیوند محور) سین و سوف تسویف، بر نکوهش و  طرد آن رفتار بیهوده و لزوم توجه به دانشی است که در آینده ای نه چندان دور رخ خواهد داد.