اثر زوال درختی و جهت جغرافیایی بر صفات ریختی برگ درختان بلوط ایرانی

این پژوهش با هدف بررسی اثرات زوال درختی و جهت جغرافیایی بر صفات ریختی برگ و تعیین صفات مورفولوژیکی شاخص که نشانگر تنوع برگ درختان بلوط ایرانی در ارتباط با شرایط رویشگاهی و تنش های محیطی هستند، در جنگل های مله سیاه ایلام انجام شد. دو رویشگاه جنگلی در دامنه های شمالی و جنوبی کوه مله سیاه و در محدوده ارتفاعییکسان انتخاب شد. در هر رویشگاه 20 درخت بلوط دانه زاد به صورت تصادفی انتخاب گردید. این درختان در چهار کلاسه زوال درختی قرار گرفتند و در هر کلاسه زوال درختی پنج درخت قرار داشت. از هر درخت 20 برگ از چهار سمت اصلی تاج درخت، از ارتفاع میانی تاج و از شاخه های انتهایی به صورت نمونه مرکب در مرداد ماه جدا شد. نمونه ها برای اندازه گیری صفات ریختی برگ شامل طول برگ، پهنای برگ، طول دمبرگ، شکل برگ، تعداد دندانه سمت راست برگ و تعداد رگبرگ اصلی به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد که طول برگ تحت تاثیر زوال درختی و سایر صفات ریختی مورد مطالعه تحت تاثیر زوال درختی و جهت جغرافیایی تغییرات معنی دار داشتند. بر این اساس طول برگ در درختان سالم کمتر از سایر کلاسه های زوال درختی بود. مقادیر صفات پهنای برگ و تعداد دندانه سمت راست برگ در رویشگاه شمالی بیشتر بودند و مقادیر طول دمبرگ، شکل برگ و تعداد رگبرگ اصلی در رویشگاه جنوبی بیشتر بودند و نحوه تغییرات مقادیر این صفات در بین کلاسه های زوال درختی در هر دو جهت جغرافیایی فرق داشت. بررسی شکل پذیری نشان داد که صفت طول دمبرگ بیشترین شکل پذیریدارد و بیشتر تحت تاثیر محیط است. بنابراین مشخص شد که صفات ظاهری برگ درختان بلوط ایرانی تحت تاثیر معنی دار شرایط محیطی رویشگاه و زوال درختی قرار دارد و صفت طول دمبرگ شاخص تنوع برگ درختان بلوط ایرانی در سطح رویشگاه است، اگرچه در سطح کلاسه های درختی تمام صفات مورد مطالعه دخیل بودند.