بررسی حرکتی تولید معنا در گذار از روابط ترامتنیت در روایت «بوتیمار بی اشک» نوشته مهدی خطیبی با استفاده از نظریات نشانه معناشناسی گرماس و ترامتنیت ژرار ژنت

دستور زبان روایت یکی از مهم ترین پارادایم های فهم معنای متن شناخته می شود که به کمک آن می توان میزان درک از اثر هنری را افزایش داد. ارتباط میان نظریات مختلف نحو روایت باعث ارتقا دادن فهم، هم از آثار هنری و هم از شیوه نقد روایی آثار، و نیز گسترش علم نقد ادبی و هنری شود. ارتباط میان نشانه معناشناسی گرمس و ترامتنیت ژنت که هر دو نظریات مهمی در نحو روایت به شمار می آید، فهم جامعی را از این پدیده حاصل می کند که معنا می تواند در گذار از روابط ترامتنی در جهت تولید معنا استفاده شود. گرمس، نشانه معناشناس برجسته مکتب پاریس، در درک نحو روایی و تولید معنا کوشش های فراوانی کرده و درنهایت به الگو هایی برای تعریف داستان، روایت و معنا رسیده است. دو نمونه از این الگو ها الگوی نحو روایی و الگوی مربع معنایی گرمس است. در این پژوهش، فرایند تولید معنا منطبق با نحو روایی بوتیمار بی اشک، نوشته مهدی خطیبی که داستانی در ادبیات کودک و نوجوان است، بررسی شده است. همچنین در واکاوی روابط بینامتنیت، پیرامتنیت، فرامتنیت، فزون متنیت و پیش متنیت داستان بوتیمار بی اشک از نظریات ترامتنیت و عناصر تعالی دهنده متن ژرار ژنت، نظریه پرداز شهیر فرانسوی، استفاده شده است تا در حوزه نقد تطبیقی، به ارتباط این داستان با آثار ادبیات عرفانی ایران، ازجمله منطق الطیر عطار نیشابوری، پی برده شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که داستان بوتیمار بی اشک که مطابق ساختار روایی پیشنهادی گرمس است، در تولید معنا منطبق بر چهارقطبی گرمس و مبتنی بر چهار قطب زندگی، نه زندگی، فنا و نه فنا عمل کرده است. داستان مهدی خطیبی تحت تاثیر ادبیات عرفانی ایران و با الهام از منطق الطیر عطار نوشته شده است و رگه هایی از ادبیات کهن و ژانر عرفانی در آن دیده می شود. این نوع روایت موجب ایجاد دوقطبی معنا شده است و می توان چنین نتیجه گیری کرد که نگاه به عناصر تعالی دهنده متن، در جذب و تولید معنا نقش بسزایی دارد.