بررسی تصویر عاشق در غزلیات سعدی

 تصویر یکی از عناصر مهم زیبایی در شعر است. شاعر با بهره گیری از این عنصر، تجربیات عاطفی و ادراکات ذهنی خود را به کمک صنایع ادبی و شیوه های بلاغی چون تشبیه، استعاره، کنایه، و مجاز بگونه ای هنری و گیرا بدست میدهد. سعدی نیز از این گونه های بیانی بهره های فراوان برده است؛ بنابراین در این جستار از چشم‌انداز دو نگاره تشبیه و استعاره به پرنیان تصویر عاشق در غزلیات سعدی پرداخته شده است.

 این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی به تبیین تصاویر عاشق در غزلیات سعدی پرداخته است. نخست تعاریفی از تصویر بیان شده، سپس تصاویر مربوط به عاشق در سیصدوشصت غزل سعدی از «دیوان غزلیات سعدی» به کوشش خطیب رهبر (1377) از نشر مهتاب، بررسی شده است.

 دستاورد این پژوهش پس از بررسی تصاویر در سیصدوشصت غزل سعدی بیانگر آن است که تصاویری که معانی و دقایق ذهنی در شعر سعدی را بهتر مینمایانند، در سه گروه مربوط به حالات ظاهری، احوال درونی و صفات عاشق طبقه بندی میشوند.

 صفات عاشق بیشترین بسامد (61%) و تصاویر مربوط به حالات ظاهری عاشق کمترین کاربرد (6%) را دارد. این تصاویر -که بازتاب ضمیر شاعر در قالب واژه هاست و رکن اساسی شعر او را تشکیل میدهد- نشان‌دهنده قدرت کلام، فصاحت و دلنشینی سخن اوست.