تحلیل اسنادی نقش تحولات ارضی بر تعارضات ملکی و دعاوی حقوقی (مورد واکاوی: دهستان ماهیدشت)

تعارضات ملکی و دعاوی حقوقی یکی از بغرنج ترین مسایل کشاورزی است. ازاین رو پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و با تکیه بر پژوهش های اسنادی و میدانی سعی نموده است به بررسی روند تحولات ارضی دهستان ماهیدشت طی 60 سال اخیر در خصوص تعارضات ملکی و حقوقی بپردازد. شواهد و اسناد بررسی شده در سال های 1264 هجری خورشیدی تا 1341 گویای این مطلب است که نظام بهره برداری از زمین، نظام ارباب- رعیتی بوده است و با اجرای اصلاحات ارضی از سال 1342 و سال های پس از آن به خرده مالکی تبدیل شد؛ بنابراین اولین گام که در ارتباط با دگرگونی ساختار اراضی کشاورزی برداشته شد، مربوط به اصلاحات ارضی 1340 هجری خورشیدی بود. این اتفاق باعث خردشدن اراضی کشاورزی شد. متعاقب خردشدن اراضی؛ پراکندگی قطعات، هموار و ناهمواری، تعارضات و مناقشات به وجود آمد. نظام خرده دهقانی پاسخگوی نیازهای خانوادگی بهره بردار کشاورزی نبود. به عبارت دیگر، تحولات اجتماعی به تحولات اقتصادی منجر شد و متعاقبا سایر تحولات در فرهنگ نیز به وقوع پیوست. در بررسی های صورت گرفته شده از اسناد و مدارک نسق داران در ماهیدشت مشاهده شد که بیشترین مالکیت ها و صدور اسناد زراعی در سال های 50-1345 هجری خورشیدی اتفاق افتاده است. تعداد زیادی از این اسناد قطعی و رسمی بودند و مصاحبه با 25 نفر از ریش سفیدان محلی مشخص شد که تعارضات و دعاوی ملکی پس از خردشدن اراضی، بعد از اصلاحات ارضی و تقسیم ارث به وقوع پیوسته است. مهم ترین اقدامی که در زمینه کاهش تعارضات ملکی پیشنهاد می شود ثبت زمین و سیستم کاداستر است.