تحقیقی در شناسایی منابع و مآخذ بحرالمعانی

«بحرالمعانی» مجموعه ای از نامه های عرفانی صوفی طریقه چشتیه، سیدمحمدبن نصیرالدین جعفرمکی حسینی (732-824 ه. ق) است که نخستین بار به تصحیح و تحقیق محمد سرورمولایی از سوی انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره) در سال 1397 منتشر شده است. این کتاب در تذکره ها و تحقیقات معاصرین به عنوان اثر عرفانی بسیار مهم و با ارزش معرفی شده و در بزرگداشت مولف آن، مبالغه های بسیار کرده اند. این در حالی است که مطالعه متن کتاب، مغایر چیزی است که این منابع می گویند. مولف کتاب، مدعی تجارب و آموزه های عرفانی ناب و مهمی است که سعی کرده تا آن ها را حتی المقدور به مخاطب نامه هایش منتقل کند. حال آنکه ما ردپای آن مطالب مهم عرفانی را در منابع دیگری یافتیم که بالطبع متعلق به دیگری است. در نوشتار حاضر کوشیده ایم تا به شیوه نقد درون متنی با معرفی منابع عرفانی مهمی که از ماخذ پایه و اساسی در نگارش مکتوبات «بحرالمعانی» است و مولف با وجود نقل مستقیم مطالب آن ها در کتابش، هیچ اشاره ای به این منابع و صاحبان آن ها نکرده است؛ میزان وثاقت ادعاهای صاحب اثر را که به جد عقیده دارد مکتوبات وی از ژرفای عمیق معرفتی برخوردار است و نیز جایگاه عرفانی کتاب را ارزیابی کنیم.